انبیای پس از ابراهیم علیه السلام / خضر علیه السلام

پرسشپاسخ
حضرت خضر«علیه السلام» که بود؟حضرت خضر«علیه السلام» از پیامبران بزرگ بود که در اثر خوردن آب حیات زنده مانده و هنوز هم باقی است و نامش «ثالیاً» فرزند ملکان بن عابر بن ارفخشد بن سام بن نوح«علیه السلام» بوده است. که او از پیامبران مرسل بود. خداوند او را به سوی قومش مبعوث فرمود، امّا اسمی از قومش برده نشده و معجزه اش آن بود که بر هیچ چوب خشک و با زمین بی علفی جلوس نمی کرد جز آن که چون بر می خواست سرسبز و خرّم می گردید و به همین جهت او را خضر گفته اند(1).
در برخی از روایات از خضر«علیه السلام» به عنوان عالم یا دو نبی بودن وی نفی شده است(2).

« بخش پاسخ به سؤالات »
1) بحارالانوار، ج 13، صص 286 - 298.
2) بحارالانوار، ج 13، صص 298 - 304.
چرا حضرت خضر«علیه السلام» کودکی را به خاطر اعمالی که در آینده از او سر می زد به قتل رساند؟این مطلب در قرآن آمده است(3). حضرت خضر«علیه السلام» در جواب موسی«علیه السلام» در توجیه این عمل می گوید: پدر و مادر آن کودک مؤمن بودند و خضر برای جلوگیری از اینکه آن دو را به سوی طغیان و کف بکشد این عمل را انجام داد.
در تحلیل این ماجرا باید توجّه داشت که اولاً: بنابر احتمال قوی شخصی که به دست خضر«علیه السلام» کشته شد بالغ بوده زیرا موسی«علیه السلام» در اعتراض به این کار خضر«علیه السلام» گفت که تو چرا شخصی بی گناهی را بدون اینکه کسی را به قتل رسانده باشد کشتی؛ یعنی حکم قصاص بر او جاری نبود و قصاص درباره افراد بالغ اجرا می شود.
دوم اینکه: سخن موسی«علیه السلام» در مقام قضاوت و عمل بر طبق قوانین تشریعی بود که براساس آن مجازات قبل از ارتکاب جرم جایز نیست؛ امّا کار خضر«علیه السلام» در مقام قضاوت عمل براساس قوانین تکوینی بود. رفتار و اجرای حکم براساس این قوانین، خاص خداوند یا و کسانی است که این امر از سوی خداوند به آنها تفویض شده باشد؛ به عنوان مثال خداوند افراد را براساس مصلحت و حکمت خود و برای تکامل آنها از چیزهایی محروم می کند، از جمله، عضوی از اعضای وی و یا صحت و سلامتش را می گیرد یا برای برخی، گشایش ها و نعمت هایی قرار می دهد. این امر در مورد خداوند جایز است، لیکن انسان نمی تواند برای نیل به تکامل، به این امور دست زد. همچنان که هیچ پزشکی نمی تواند برای نیل به هدفی معنوی به قطع عضو انسانی حکم کند(4).
تفکیک بین عالم تشریع و عالم تکوین، در روایاتی در مورد قضاوت داود«علیه السلام» نیز وارد شده که آن حضرت در ابتدای اشتغال به قضاوت در چند مورد براساس علم الهی به حقایق امور(علم تکوینی) قضاوت کرد که مورد اعتراض و انکار بنی اسرائیل قرار گرفت، سپس خداوند به وی امر کرد که براساس بینهّ و دلیل(علم و امور تشریعی) حکم و قضاوت کند.(5)
شاید این بیان علّامه طباطبائی«رحمه الله» در المیزان نیز که «خضر«علیه السلام»به موسی«علیه السلام» گفت: که تو طاقت و روش تعلیمی مرا نداری نه اینکه تو طاقت و علم را نداری»(6) به همین مطلب اشاره دارد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
3) سوره کهف، آیه 74.
4) نگاه کنید به تفسیر نمونه، ج 12، ص 506 به بعد.
5) این روایات در بحارالانوار، ج 14، ص 7 و صص 10 - 11 آمده است.
6) ترجمه تفسیر المیزان ، ج 13، ص 45.
آیا خضر«علیه السلام» پیامبر بوده و آیا همسر و فرزندانی هم داشته است؟براساس روایتی از امام صادق«علیه السلام» حضرت خضر«علیه السلام» پیامبر مرسل بوده است؛ یعنی خداوند او را برای هدایت قومش مبعوث کرد(7). و بر اساس برخی روایات دیگر، خضر«علیه السلام» پیامبر نبوده، بلکه تنها عالم بوده است(8).
امّا به این مطلب که خضر «علیه السلام» همسر و فرزندانی هم داشته یا خیر، در منابع اسلامی اشاره ای نشده است.

« بخش پاسخ به سؤالات »
7) بحارالانوار، ج 13، ص 286.
8) همان، ص 304.
حضرت خضر«علیه السلام» تا چه زمانی زنده است؟از بسیاری از احادیثی که در موضوعات مختلف وارد شده استفاده می شود که خضر«علیه السلام» زنده است ولی باید توجّه داشت که همان گونه که دیگر موجودات زنده باید بمیرند، حضرت خضر«علیه السلام» هم سرانجام خواهد مرد؛ امّا اینکه تا کی زنده می ماند، در برخی روایات آمده که تا صیحه اوّل(نفخ صور اول) که همه زندگان می میرند زنده خواهد بود(9).

« بخش پاسخ به سؤالات »
9) بحارالانوار، ج 13، ص 298 تا 300.

logo new موسسه در راه حق، نشر و ترویج معارف اسلامی