نقش عبادات در تربیت / انواع عبادات / نماز

نوشته شده توسط Super User. ارسال شده در اطاعت و عبادات

پرسش	پاسخ
آیا نماز و روزه زمان ما همان نماز و روزه زمان پیامبر است؟	نماز و روزه ای که ما به آن مکلّفیم، همان نماز و روزه ای است که پیامبر اسلام آن را از سوی خدا آورده و یا به اذن خدا تشریع فرموده است و امامان معصوم«علیهم السلام» نیز آن را بیان کرده اند و مراجع تقلید با استفاده از روایات، احکام آنها را در رساله های عملیّه خویش باز گفته اند. « بخش پاسخ به سؤالات »
قرآن می فرماید: «ان الصلوة تنهی عن الفحشاء و المنکر» در حالی که مسلمانان علیرغم نماز خواندن، مرتکب فحشاء هم می شوند. جمع این دو امر چگونه قابل تصوّر است؟	تردیدی نیست که توجّه به خدا و یاد وی جلو گیر انسان از فحشاء و منکرات است و از این رو، قرآن مجید هم می فرماید: «اقم الصلوة لذکری؛(1) نماز را به خاطر یاد من بپا دارید». بر این اساس، کسانی که نماز می خوانند و کارهای زشت هم انجام می دهند؛ یا بدین جهت است که نمازشان صحیح و کامل نیست و یا به تدریج نماز آنان را از کار زشتشان باز خواهد داشت. چون، نماز اگر با ویژگیهای خودش انجام شود، بی شک اثر می کند. گاه نیز استمرار آن اثر بخش خواهد بود. روشن است که نماز و آثار آن درجات و مراتبی دارد. به هر نسبت که انسان به نماز توجّه بیشتری داشته باشد، بیشتر از گناه و فحشاء، مصون خواهد ماند. ذکر این نکته لازم است که چنین نیست که با وجود نور، تاریکی و ظلمت هم باشد؛ پس اگر انسان تاریکی ای در وجود خویش می بیند، قطعاً باید دنبال نور بگردد. در حدیث زیبایی از پیامبر اکرم«صلی الله علیه وآله» آمده است که به ایشان خبر دادند جوانی در نماز شما شرکت می کند و اهل گناه هم هست. حضرت فرمودند: نمازش او را روزی نجات خواهد داد؛ و چنین شد. « بخش پاسخ به سؤالات » 1) سوره ، آیه .
چرا اصل نماز در قرآن ذکر شده؛ ولی چگونگی آن در قرآن بیان نشده است؟	مسائلی که به پیامبر«صلی الله علیه وآله» وحی شده بر دو گونه است: بخشی از آن ها عبارت است از آیات «قرآن» که به پیامبر وحی شده و بخش دیگر، احکام و تعلیماتی است که جدا از قرآن و به عنوان شرح و بیان قرآن به پیامبر«صلی الله علیه وآله» وحی گردیده است و لازم نیست تمامی احکامی را که پیامبر«صلی الله علیه وآله» بیان می کند، همه به عنوان «قرآن» باشد. از این رو، خداوند در قرآن مجید پیامبر اکرم«صلی الله علیه وآله» را مبیِّن قرآن شناسانده، می فرماید: «و انزلنا الیک الذکر لتبین للناس ملنزل الیهم؛و ما به سوی تو ذکر(قرآن) را نازل کردیم تا برای مردم آنچه به سویشان نازل شده بیان کنی». بنابراین، قرآن و وجود رسول اللَّه«صلی الله علیه وآله» مکمّل یکدیگرند؛ چه اینکه با نبود هر یک امر تبلیغ و رسالت کامل نمی شود و یکی از حکمت های وجود ائمه«علیهم السلام» بعد از رسول اللَّه نیز همین امر است. « بخش پاسخ به سؤالات »
مضمون حدیثی که می گوید اگر نماز انسان پذیرفته نشود، کارهای نیک او نیز قبول نخواهد گشت، چگونه با مضمون آیه ی شریفه ی «فمن یعمل مثقال ذرة خیراً یره» سازگار است؟	با اندک توجه ای روشن می شود که بین مضمون و مفاد حدیث آیه ی مذکور هیچ گونه منافاتی وجود ندارد؛ چه این که مضمون حدیث این است که اگر نماز قبول نشود، سایر اعمال قبول نخواهد شد؛ در نتیجه اعمال شخص بی نماز مقبول و پذیرفته ی خداوند نخواهد بود و باعث تقرّب وی به خدا و کمال روحی او نخواهد گشت؛ ولی باید توجّه داشت که قبول عمل با صحیح بودن آن فرق دارد. ممکن است عملی صحیح انجام گیرد؛ ولی مورد پذیرش خداوند نباشد. چنین عملی گرچه باعث سقوط کیفر و عقاب از انسان می شود؛ لیکن موجب حصول قرب و منزلتی نزد خدا نخواهد شد، و مضمون آیه ی شریفه این است که هر که به اندازه ی سنگینی ذره ای کار نیک انجام دهد، آن را خواهد دید و این مطلب بر کارهایی هم که بدون انجام نماز صورت گرفته صدق می کند؛ چه این که آن کارها اگر عبادت باشد، صحیح خواهد بود ولی چون قبولی آنها مشروط به انجام نماز است، مورد قبول نخواهد بود و دیدن عمل با عدم تأثیر آن، در پذیرش نزد خدا منافاتی ندارد. « بخش پاسخ به سؤالات »
شریعتی که خداوند آن را بنابر سهولت نهاده، چگونه با انجام نماز، آن هم در پنج نوبت سازگار است؟	بنابر احادیثی نماز خواندن در پنج وقت به منزله ی این است که انسان در نهر آب جاری در هر شبانه روز پنج مرتبه بدن خود را شستشو دهد؛ همانطور که پس از پنج بار شستشو، چرک و کثافتی در بدن باقی نخواهد ماند، همچنین با پنج مرتبه نماز - البته با توجّه و حضور قلب - گناه و آلودگی برای نمازگزار باقی نمی ماند(2). البتّه خواندن نماز در پنج وقت، با سهولت و آسانی شریعت اسلامی هیچگونه منافاتی ندارد؛ زیرا هر نماز با مقدّماتش بیشتر از 10 دقیقه وقت لازم ندارد و چه بسا انسان ساعت ها وقت عزیزش را بیهوده تلف می کند و هیچ توجّهی هم ندارد؛ ولی این تمایل شیطانی و تنبلی است که نماز را در نظر انسان عملی سنگین و دشوار جلوه می دهد و این حقیقتی است که خود قرآن بیان می فرماید: «و انها لکبیره الا علی الخاشعین»(3). بنابراین، نمازهای پنج گانه با رعایت تمام شرایطش، صفاتی نیکو و ملکوتی را برای انسان به ارمغان در می آورد و انسان را از گناه و آلودگی باز می دارد. « بخش پاسخ به سؤالات » 2) محجةالبیضاء، صص 1 و 198، چاپ جدید اسلامیه. 3) سوره بقره، آیه 45.
چرا در میان این همه دعا و نماز که در منابع دعا و جود دارد، یک دعا یا نماز به عنوان شکر نعمت خدا پیدا نمی کنیم؟	گفتنی است که تمام عباداتی که انسان انجام می دهد، می تواند عنوان شکر نعمت های خدا را داشته باشد. همچنین انسان می تواند نماز و یا روزه مستحبی را به عنوان شکر نعمت انجام دهد و سجده شکر نیز به همین منظور است. درباره امام چهارم«علیه السلام» نقل شده که آن گرامی هر نعمتی که به او می رسید و یا هر بلایی از او دفع می شد، برای آن سجده شکر به جا می آورده و از خدای خویش سپاسگزاری می نمود به علاوه، نماز به عنوان شکر وارد شده و در مناجات خمس عشره حضرت سجاد(7)، مناجات ششم به عنوان مناجات شاکرین است. « بخش پاسخ به سؤالات »
از آنجا که نماز با حضور قلب مقبول است، گاه وسوسه می آید که بهتر است باین نمازها خوانده نشود. در ضمن نماز با حضور قلب چگونه تحصیل می شود؟	اندیشه ترک نماز بی اساس است. چون وقتی پایه یک بنا فرو ریخت دیگر امیدی به اجزای دیگر آن هم نیست. بنابراین می بینیم که وقتی به پیامبر«صلی الله علیه وآله» می گویند جوانی نماز شرک می کند و در عین حال گناه مرتکب می شود، پیامبر«صلی الله علیه وآله» می فرماید: نمازش روزی نجاتش می دهد(4). و چنین می شود. پس به القائات شیطان نباید توجّه کرد. امّا برای درک حضور قلب باید عوامل مخالف را تدریجاً بیرون کرد. امام خمینی«رحمه الله» در اسرار صلوة خویش می فرماید: شخصی از سر و صدای گنجشکان(مزاحمت ها) بر روی درختی بر باغچه خویش(قلب) ناراحت بود و هر روز به سوی آنهای چیزی پرتاب می کرد که پراکنده شوند امّا آنها باز، برمی گشتند سرانجام کسی به او گفت تو باید درخت را بکنی و بیرون بیندازی تا مزاحم ها نیایند. بله! قلب به آن چیزی که اهمیّت می دهد مشغول می شود. این گنجشکها همان علاقه ها هستند که مورد اهمیّت ما هستند. آن درخت همان محبّت دنیاست که در باغ دل کاشته شده است پس با توجّه به خداوند و گرایش به او باید زمینه حضور قلب را آماده کرد. امّا عوامل چندی نیز فهرست می شود. برای تفصیل آن به کتبی که در این باره نوشته شده باید مراجعه نمود: 1. بررسی اهمیّت نماز به ویژه نماز اوّل وقت. 2. توجّه به حیله های شیطان و کارهایی که او را دور می کند مثل روزه، صدقه، استغفار، دوستی به خاطر خدا. 3. توجّه در مفهوم کارها و افعال نماز. 4. توجّه در هنگام وضو و خواندن دعای آن. 5. رعایت نظم و مراقبت بر ادب آن. 6. شناخت و مطالعه نماز بزرگان دین و مراقبین بر نماز. 7. نظافت در لباس و مسواک. « بخش پاسخ به سؤالات » 4) میزان الحکمه، ج 5، ابواب صلوة.