انفاق

پرسشپاسخ
قرآن می گوید: «نه خسیس باشید و نه بخشش کنید و نه آنقدر انفاق کنید که پشیمان شوید». این سخن چه معنایی دارد؟بی تردید بخشش چیزی که انسان خود به آن نیاز دارد، ایثار است و از بزرگ ترین کمالات به حساب می آید. گاهی ایثار چنان شدید می شود که ایثارگر، خود در سختی گرفتار می شود. نهی موجود در این آیه نه به این دلیل است که انفاق، کار زشتی است، بلکه به این دلیل است که انسان خود را در زحمت نیفکند. در ضمن ترجمه دقیق آیه چنین است: هرگز دست خود را به گردن مبند(خسّت) و بیش از حدّ(نیز) آن را مگشا که مورد سرزنش قرار گیری و از کار فرومانی(1).

« بخش پاسخ به سؤالات »



1) سوره اسراء، آیه 29.
کدام انفاق پسندیده تر و دارای ثواب است؟در انفاق مطلوب و پسندیده چند موضوع باید تحلیل و بررسی شود: 1. اهداف انفاق. 2. انگیزه های انفاق. 3. مقدار انفاق. 4.چگونگی انفاق. 5. مصرف انفاق. 6. موانع انفاق . 7. وسعت انفاق.
1. اهداف انفاق: هدفهای انفاق باید سازندگی، ایجاد همبستگی بین مؤمنان و اتحاد هر چه بیشتر باشد.
2. انگیزه های انفاق: انگیزه ها می تواند طبع بخشنده یا بروز عاطفه و رقابت باشد. روشن است که اگر در هنگام انفاق انگیزه خویش را پالایش کنیم و به خاطر وظیفه ببخشیم، متعالی تر است. این امر مقدماتی لازم دارد؛ از جمله: بدانیم آنچه که داریم، از خداست و اگر پیش ما بماند فانی می شود، ولی انفاق آن، انجام تکلیف و بارور نمودن و پایدار نمودن آن است.
3. مقدار انفاق: مقدار انفاق گاهی مقدار واجب و گاهی بخشش بیش از نیاز و زمانی انفاق رزق و سهم خویش:«مما رزقناهم ینفقون»(2) و گاه انفاق در تنگدستی و نداری است.(3)
و در مقطعی انفاق، ایثار است داستانی که درباره علی«علیه السلام» و فاطمه«علیها السلام» و حسین«علیه السلام» در سوره هل اتی مطرح شده از این نمونه است. روشن است که هر یک از این مراحل وابسته به مقدار شناخت و ظرفیت و قدرت روحی است. کسی که انفاق را از دست رفتن نمی داند و لطف خدا به خودش و وجود نیازمندان را می بیند، نگاه برتر اقدام می کند.
4. چگونگی انفاق: انفاق باید به نحوی باشد که فقیر، بت پرست و متعلق و چاپلوس بار نیابد و ذلیل و خوار نشود و انفاق کننده نیز دچار منت گذاری یا اذیت و ریا و عجب نشود، که ثوابش باطل گردد.
5. مصرف انفاق: با بررسی، مصرف بهتر یافته شود و اگر نتوانست، مشورت کند یا از خداوند راهنمایی بخواهد. چنانکه در دعای امام سجاد«علیه السلام» آمده است:«به من کمک کن که امکانات خود را در مورد غیر مستحق مصرف نکنم».(4)
6. موانع انفاق: بخل، ضعف و ترس است، که با مطالعه در اطراف بدی بخل و تمرین و توکل بر خدا و امید به پاداش و جایگزینی پاداش او و داستانهای انفاق بزرگان، موانع را در انسان رفع می کند.
7. وسعت انفاق: انفاق گاه در پول و گاه با خدمت کردن و از اعتبار و آبرو و مایه گذاشتن و گاه به وسیله قلم، یعنی کار فکری و مشورت دادن و هدایت دیگران و گاه شفاعت را شامل می شود.
در روایات، اقدام پنهانی و سریع و مقدم داشتن دوستان و خویشان فقیر و حتی به کسانی که به ما بدی کرده اند، توصیه می شود.

« بخش پاسخ به سؤالات »

2) سوره بقره، آیه 3.
3) سوره طلاق آیه 3.
4) سوره طلاق، آیه 7.

logo new موسسه در راه حق، نشر و ترویج معارف اسلامی