گناه / انواع گناه / صغیره

نوشته شده توسط Super User. ارسال شده در اطاعت و عبادات

پرسش	پاسخ
چگونه می توان گناهان صغیره را از گناهان کبیره تشخیص داد؟	سرچشمه تقسیم گناهان به صغیره و کبیره در حقیقت آیات قرآن مجید است. یکی از این آیات چنین است: «اِنْ تَجْتَنِبُوا کَباِئَر ماتُنْهَؤنَ عَنْهُ نُکَفرِّعَنْکُمْ سَیئاتِکُم؛ اگر از گناهان کبیره بپرهیزید، از گناهان کوچک شما در می گذریم»(1). اکنون باید دید که میزان کوچک و بزرگ بودن گناه چیست؟ در نظر فقیهان هر گناه(کبیره یا صغیره) از آنجا که مخالفت با فرمان خداوند است به خودی خود گناهی بزرگ است. مقیاس کوچک و بزرگ بودن گناه این نیست که آن را نسبت به ساحت مقدّس خداوند بسنجیم؛ زیرا براساس این سنجش همه گناهان، کبیره است. این تقسیم نظر به سنجش یک دسته از گناهان دسته دیگر است. در این سنجش عموم گناهان دو دسته اند: 1. گناهان کبیره. 2. گناهان صغیره. راه بسیاری برای شناسائی این دو قسم گناه هست. معروف ترین راه شناسایی در میان دانشمندان این است که هر گناهی که در برابر ارتکاب آن وعده عذاب در قرآن و روایات داده شده است گناه کبیره است، مانند قتل نفس که قرآن درباره آن چنین می فرماید: «وَ مَنْ یَقْتُلْ مُؤمِناً مَتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِداً فیها؛ هر کس مسلمانی را عمداً بکشد، سزای او دوزخ است و همواره در آنجا خواهد بود»(2). برخی دانشمندان قید دیگری افزوده اند و می گویند گناه کبیره، گناهی است که برای ارتکاب آن وعده عذاب داده شود و یا لااقل اکیداً از آن نهی شده باشد، چه بسا گناهانی که در قرآن در برابر ارتکاب آن وعده عذاب داده نشده، امّا به طور اکید و یا با نهی های مکرر از ارتکاب آن پرهیز داده شده است؛ مثلاً هرگاه فرض کنیم که درباره ربا فقط این آیه نازل می شد به تنهایی نشانگر کبیره بودن گناه رباخواری بود: «فأذَنُوا بِحَربٍ مَنِ اللَّهِ؛ پس رباخواران به خداوند اعلان جنگ بدهند»(3). بنابراین بزرگ و کوچک بودن گناهان، نسبی نیست، بلکه هر یک مرزی جداگانه دارد و یک گناه هرگز نمی تواند صغیره و کبیره باشد، زیرا -چنانکه گفتیم - اگر در برابر ارتکاب گناه وعده عذاب داده شده باشد و یا از آن نهی اکید شده باشد، گناه کبیره است و در غیر این صورت صغیره است. بعضی معتقدند صغیره و کبیره بودن گناه نسبی است، یعنی یک گناه نسبت به گناهان دیگر ممکن است کبیره یا صغیره باشد؛ مثلاً «سرقت» که گناه کبیره است، نسبت به «قتل عمد» صغیره محسوب می شود. به دلیل نسبی بودن گناهان صغیره و کبیره، تمام گناهان قابل بخشش است؛ زیرا قرآن می فرماید: «اِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائَرِ ماتُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفّرْعَنْکُمْ سَیّئاتِکُمْ؛ اگر از گناهان بزرگ اجتناب کنید، از گناهان کوچک شما می گذریم»(4)، بنابراین هر گناه، اگر از بزرگ تر از آن پرهیز شود، بخشیده خواهد شد، مگر «شرک» که گناهی بزرگتر از آن نیست. پس هر کس که خدا را دارای شریک نداند، تمام گناهانش بخشیده خواهد شد، از پاسخ پرسش قبل روشن شد که تقسیم گناهان به صغیره و کبیره تقسیم واقعی است، نه نسیی. نتیجه آیه فوق نیز این است که هرگاه مسلمانان از گناهان کبیره بپرهیزند، گناهان دیگر که «سیئات» یا «صغائر» نامیده شده اند، بخشیده خواهد شد. این دو دسته گناهان مختلف اند و هیچ یک در ردیف دیگری قرار می گیرد، بنابراین اجتناب از گناهان کبیره فقط موجب بخشیده شدن گناهان صغیره می شود نه گناهان کبیره ضمناً باید توجّه داشت که گناهان صغیره با تکرار، کبیره خواهند شد. « بخش پاسخ به سؤالات » 1) سوره نساء، آیه 31. 2) سوره نساء، آیه 93. 3) سوره بقره، آیه 279. 4) سوره نساء، آیه 31.

پرسش

پاسخ

چگونه می توان گناهان صغیره را از گناهان کبیره تشخیص داد؟

سرچشمه تقسیم گناهان به صغیره و کبیره در حقیقت آیات قرآن مجید است. یکی از این آیات چنین است: «اِنْ تَجْتَنِبُوا کَباِئَر ماتُنْهَؤنَ عَنْهُ نُکَفرِّعَنْکُمْ سَیئاتِکُم؛ اگر از گناهان کبیره بپرهیزید، از گناهان کوچک شما در می گذریم»(1).
اکنون باید دید که میزان کوچک و بزرگ بودن گناه چیست؟ در نظر فقیهان هر گناه(کبیره یا صغیره) از آنجا که مخالفت با فرمان خداوند است به خودی خود گناهی بزرگ است. مقیاس کوچک و بزرگ بودن گناه این نیست که آن را نسبت به ساحت مقدّس خداوند بسنجیم؛ زیرا براساس این سنجش همه گناهان، کبیره است. این تقسیم نظر به سنجش یک دسته از گناهان دسته دیگر است. در این سنجش عموم گناهان دو دسته اند:
1. گناهان کبیره.
2. گناهان صغیره.
راه بسیاری برای شناسائی این دو قسم گناه هست. معروف ترین راه شناسایی در میان دانشمندان این است که هر گناهی که در برابر ارتکاب آن وعده عذاب در قرآن و روایات داده شده است گناه کبیره است، مانند قتل نفس که قرآن درباره آن چنین می فرماید: «وَ مَنْ یَقْتُلْ مُؤمِناً مَتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِداً فیها؛ هر کس مسلمانی را عمداً بکشد، سزای او دوزخ است و همواره در آنجا خواهد بود»(2).
برخی دانشمندان قید دیگری افزوده اند و می گویند گناه کبیره، گناهی است که برای ارتکاب آن وعده عذاب داده شود و یا لااقل اکیداً از آن نهی شده باشد، چه بسا گناهانی که در قرآن در برابر ارتکاب آن وعده عذاب داده نشده، امّا به طور اکید و یا با نهی های مکرر از ارتکاب آن پرهیز داده شده است؛ مثلاً هرگاه فرض کنیم که درباره ربا فقط این آیه نازل می شد به تنهایی نشانگر کبیره بودن گناه رباخواری بود: «فأذَنُوا بِحَربٍ مَنِ اللَّهِ؛ پس رباخواران به خداوند اعلان جنگ بدهند»(3). بنابراین بزرگ و کوچک بودن گناهان، نسبی نیست، بلکه هر یک مرزی جداگانه دارد و یک گناه هرگز نمی تواند صغیره و کبیره باشد، زیرا -چنانکه گفتیم - اگر در برابر ارتکاب گناه وعده عذاب داده شده باشد و یا از آن نهی اکید شده باشد، گناه کبیره است و در غیر این صورت صغیره است.
بعضی معتقدند صغیره و کبیره بودن گناه نسبی است، یعنی یک گناه نسبت به گناهان دیگر ممکن است کبیره یا صغیره باشد؛ مثلاً «سرقت» که گناه کبیره است، نسبت به «قتل عمد» صغیره محسوب می شود. به دلیل نسبی بودن گناهان صغیره و کبیره، تمام گناهان قابل بخشش است؛ زیرا قرآن می فرماید: «اِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائَرِ ماتُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفّرْعَنْکُمْ سَیّئاتِکُمْ؛ اگر از گناهان بزرگ اجتناب کنید، از گناهان کوچک شما می گذریم»(4)، بنابراین هر گناه، اگر از بزرگ تر از آن پرهیز شود، بخشیده خواهد شد، مگر «شرک» که گناهی بزرگتر از آن نیست.
پس هر کس که خدا را دارای شریک نداند، تمام گناهانش بخشیده خواهد شد، از پاسخ پرسش قبل روشن شد که تقسیم گناهان به صغیره و کبیره تقسیم واقعی است، نه نسیی. نتیجه آیه فوق نیز این است که هرگاه مسلمانان از گناهان کبیره بپرهیزند، گناهان دیگر که «سیئات» یا «صغائر» نامیده شده اند، بخشیده خواهد شد. این دو دسته گناهان مختلف اند و هیچ یک در ردیف دیگری قرار می گیرد، بنابراین اجتناب از گناهان کبیره فقط موجب بخشیده شدن گناهان صغیره می شود نه گناهان کبیره ضمناً باید توجّه داشت که گناهان صغیره با تکرار، کبیره خواهند شد.

« بخش پاسخ به سؤالات »

1) سوره نساء، آیه 31.
2) سوره نساء، آیه 93.
3) سوره بقره، آیه 279.
4) سوره نساء، آیه 31.

موسسه در راه حق، نشر و ترویج معارف اسلامی

اشتراک نشریات