احسان

نوشته شده توسط Super User. ارسال شده در فضایل اخلاقی

پرسش	پاسخ
از نظر اخلاقی مقابله به مثل در برخوردها چگونه است؟	انسان همواره باید بر خویشتن مسلط باشد، تا بتواند در برابر دیگران موضع گیری صحیحی داشته باشد؛ مثلاً اگر انسان در خانواده مورد بی مهری قرار گرفت نباید او هم مانند آنان عمل کند؛ بلکه روش صحیح این است که در مقابل به آنان مهر و محبت و نیکی داشته باشد. این روش علاوه بر اینکه خود، روش مطلوب و پسندیده ای است، باعث می شود که طرف مقابل در عملکرد خود تجدید نظر کرده، موضع خود را اصلاح نماید. در قرآن کریم نوید داده شده که پیوندها برقرار و روابط اصلاح گردد.«ادفع بالتی هی احسن ؛ (1) بدی را با نیکی دفع کن». ناگاه خواهی دید کسی که میان تو و او دشمنی است/ دوستی صمیمی و گرم گردد». البته توجه به شرایط و موقعیت ها امری لازم است و موارد ذکر شده با طرز برخورد با دشمنان اسلام و نوامیس مسلمانان تفاوت دارد. « بخش پاسخ به سؤالات » 1) سوره فصلت/ آیه 34.
وقتی کسی فوت می کند چه راهی برای آمرزش جبران تقصیرهای او وجود دارد؟	1. دعا به ویژه بعد از نمازهای واجب؛ 2. انجام کار نیک و هدیه ثواب آن به روح میت؛ 3. ادای حقوق واجبی که از او فوت شده است؛ 4. شریک نمودن میت در ثواب زیارات. « بخش پاسخ به سؤالات »
مقصود از قول خدای متعال: «وقولوا اللناس حسنا»(2) چیست؟	منظور از این جمله این است که درباره ی مردم به نیکی سخن بگویید، یعنی از دیگران بدگویی نکنید. نکته ارزشمندی که از این آیه استفاده می شود این است که با کلمه مردم، وسعت نیکو سخن گفتن را با همه در نظر می گیرد، نه آن که مردم را تقسیم بندی کند و با عده ای خوب و با عده ای بدون ملاحظه و بد سخن بگوید. « بخش پاسخ به سؤالات » 2) سوره بقره، آیه 83.
احسان چند نوع است؟	احسان به کارهای نیکی که انسان انجام می دهد گفته می شود. پس یک عنوان کلّی است و نسبت به موارد و نیازمندان مختلف تفاوت می کند. کمک مالی به یک ثروتمند احسان محسوب نمی شود، بلکه رهنمود به او و آگاهی دادن به مواضع نیاز و فانی شدن ثروت، احسان شمرده می شود. گاه نشستن و درد دلی را شنیدن، احسان بزرگی است و از هر کمک بالاتر. اما مصادیق مالی؛ مثل انفاق، قرض، نماز برای میت، قرآن خواندن، هدایت و ارشاد. همگی عنوان نیکی را دارند، ولی همان طور که ذکر شد، باید جایگاه ها و موارد مصرف را درست شناخت و بکار برد. « بخش پاسخ به سؤالات »
چرا در اسلام، گذشت و عفو از قاتل توصیه شده است؟	احکام دین از یک منبع کاملاً آگاه از شرایط سعادت انسان(وحی)، سرچشمه گرفته است. بر این اساس، قتل ها و قاتلان یکسان نیستند و انگیزه ها همیشه یکی نیست. پس دین فرصتی داده است تا خون با خون شسته نشود و لذا قتل، به عمد و شبه عمد و خطا تقسیم می شوند. و عفو و گذشت، فضایی ایجاد می کند که روابط انسانی تحکیم گردد و فرصت ها ضایع نشود. در عین حال، قرآن جامع است و در موارد لازم حکم به قصاص داده، چنین می فرماید: «و لکم فی القصاص حیاه یا اولی الالباب(3)؛ ای صاحبان خرد! برای شما در قصاص، زندگی نهفته است». در این جا مجازات اعدام و عدم گذشت، جزء احکام مسلم اسلام است و در جهان معاصر که بنا را بر برخورد مسامحه گرانه گذاشته، حکم اعدام به طور کلی نفی نشده است. گرچه آنان نیز از قانون تورات و انجیل نزول کرده اند. « بخش پاسخ به سؤالات » 3) سوره بقره، آیه 179.
چگونه در مقابل کسی که نیکی نموده باید تشکر کرد؟	در قرآن آمده است: «هل جزاء الاحسان الا الحسان(4)؛ آیا جزای نیکی جز نیکی می باشد». رهنمود آیه این است که تشکر با نیکی به طرف متقابل انجام شود و قیدی ندارد. اما مقدار آن به توان انسان بستگی دارد؛ یعنی تشکر با زبان کمترین حدّ نیکی و علامت ادب و شناخت است. و بر خورد بالاتر این است که انسان در جایگاه خاصی نیکی بهتری در حق او بنماید. در حدیثی ظریف می خوانیم، یکی از خادمان حضرت امام حسین«علیه السلام» یک شاخه ریحان به ایشان هدیه کرد. امام«علیه السلام» فرمود: تو در راه خدا آزاد هستی(5). کسی اعتراض کرد یک شاخه ریحان و آزادی؟ امام فرمودند: مگر در قرآن نخوانده ای که هرگاه به شما تحّیت(درود) گویند، پاسخ آن را بهتر بدهید یا حدّاقل همان گونه پاسخ دهید، خداوند حسابگر همه چیز است(6). سپس فرمودند: ما کسی نیستیم که پاسخ نیکی را مثل آن بدهیم. « بخش پاسخ به سؤالات » 4) سوره الرحمن. 5) آن زمان در جنگ ها اسیر گرفته می شد و جذب خانواده ها می شدند و بنابر اصولی آزاد می شدند. امام«علیه السلام» این بهترین وجه آزادی را نشان داده اند. 6) سوره نساء آیه 86.
هنگامی که احساس و عواطف انسان در کمک و یاری دیگران به خاطر عدم توانایی بر آن جریحه دار می شود چه باید کرد؟	باید توجّه داشته باشیم که احساس عاطفی در بسیاری از مواقع باعث رنجها و مانع در رسیدن به واقعیت می شود، به همین جهت، احساس عاطفی باید به وسیله عقل و دین رهبری شود. و احساس عاطفی تا مرزی صحیح و عاقلانه است که سبب رنجشهای روحی و عقده های روانی و نگرانی و اضطراب نشود. اظهار احساس عاطفی باید سبب آرامش روحی شود. و آنجایی که بین دو یا چند مورد تزاحم پیدا شود باید به موردی که از نظر عقل و دین با اهمیت تر هست، توجه کنیم. و ترک موارد دیگر به جهت نداشتن قدرت انجام آن، اشکالی ندارد. به همین خاطر در قرآن می خوانیم: «لایکلف الله نفساً الا وسعها؛(7) خداوند هیچ کس را بیش از توانایی اش، تکلیف نمی کند.» یعنی اجرای وظایف در مدار توانمندیهاست. « بخش پاسخ به سؤالات » 7) سوره بقره، آیه 28.