نماز / ملحقات مبحث نماز

نوشته شده توسط Super User. ارسال شده در عبادات

پرسش	پاسخ
کیفیّت تسبیحات حضرت زهرا«علیها السلام» و ثواب آن چیست؟	تسبیح حضرت فاطمه زهرا«علیها السلام» از این قرار است: 34 مرتبه اللَّه اکبر و 33 مرتبه الحمداللَّه و 33 مرتبه سبحان اللَّه که پس از نمازها خوانده می شود. به سند معتبر از امام باقر«علیه السلام» روایت شده که هر که تسبیح فاطمه«علیها السلام» را بگوید و بعد از آن استغفار کند، خدا او را می آمرزد... و شیطان را دور می کند و خدا را خشنود می گرداند(1). « بخش پاسخ به سؤالات » 1) ر.ک: مفاتیح الجنان.
بلندترین و کوتاه ترین نماز کدام است؟	بلندترین نماز، نماز جعفرطیّار است، و کوتاه ترین نماز، نماز وتر است که یک رکعت است. « بخش پاسخ به سؤالات »
چرا طریقه نماز خواندن در قرآن نیامده است؟	این سؤال تنها در مورد نماز نیست، بلکه درباره بسیاری از مسائل حقوقی، فقهی، اخلاقی، سیاسی فرهنگی، نظامی و عبادی مطرح است. باید توجّه داشت که قرآن به بیان اصول قوانین کلّی پرداخته و بسیاری از آیات آن در مورد توحید، نبوت و معاد می باشد، و کمتر به بیان مسائل جزئی پرداخته است. از طرفی خداوند متعال، معصومین«علیهم السلام» را مفسّر قرآن و بیان کننده احکام و معارف قرار داده است. آنانی که جزء از طریق وحی(رسول خدا«صلی الله علیه وآله») و الهام الهی(ائمه اطهار«علیهم السلام») سخن نمی گویند. به همین جهت حکم وجوب نماز در قرآن آمده؛ ولیکن مسائل جزئی آن را رسول اللَّه«صلی الله علیه وآله» و ائمه اطهار«علیهم السلام» بیان فرموده اند؛ مانند مسأله حج، جهاد، زکات و... . این مطلب را هم در نظر داشته باشیم که زمان بیان و اجرای برخی از مسایل و قوانین جزئی در زمان رسول اللَّه«صلی الله علیه وآله» ممکن نبود؛ به همین جهت به امامان و پیشوایان معصوم«علیه السلام» که خلفای به حق آن حضرت هستند، سپرده شد، تا در شرایط مناسب به بیان و اجرای آن بپردازند. « بخش پاسخ به سؤالات »
سوره هایی که سجده واجب دارند، کدامند؟	چهار سوره در قرآن مجید است که یک آیه سجده در آنهاست؛ بدین معنا که اگر انسان آن را بخواند یا بشنود، باید فوراً سجده کند. آن چهار سوره عبارتند از: 1. سوره سجده(ازالم تنزیل). 2. سوره فصلت(حم سجده). 3. سوره النجم. 4. سوره اقرأ(سوره علق). در قرآن ها علامت آیه سجده را در حاشیه آن نوشته اند و هنگامی که تلاوت آن آیه تمام شد، سجده واجب می شود. « بخش پاسخ به سؤالات »
ثلث آخر شب و سدس دوّم از نصف دوّم شب چیست؟	مثلاً اگر شب 12 ساعت باشد، 4 ساعت آخر، ثلث آخر شب است؛ یعنی در حال حاضر تقریباً از ساعت 5/1 تا حدود 5/5 ثلث آخر شب خواهد بود. و اگر نیمه دوّم شب را شش قسمت کنند، قسمت دوّم از این شش قسمت را سدس دوّم می گویند؛ مثلاً اگر از نیمه شب که گفته می شود ساعت 15/11 است، تا اذان صبح شش ساعت باشد، حدود ساعت 15/12 تا 15/1 سدس دوّم از نصف دوّم شب است. « بخش پاسخ به سؤالات »
آیا صحت و بطلان نماز بسته به فهم معنای نماز است؟	پس از این که برای انسان روشن شد که نماز از نظر دینی چه موقعیّت ممتاز و مهمّی را داراست؛ به گونه ای که پایه و ستون دین قرار گرفته است و پذیرش و رد دیگر اعمال، وابسته به پذیرش و رد نماز است، برای اطّلاع از صحت انجام آن مانند دیگر وظایف دینی باید به متخصصان مذهبی - که فقها و مراجع تقلید هستند - مراجعه کرد. و فقها نماز کسی را که معنای الفاظ آن را نمی داند، صحیح می دانند. آری؛ بهتر این است که انسان معنای آنچه را می خواند بداند؛ ولی چنان نیست که اگر آشنا به معانی آن نباشد، نمازش باطل باشد. بنابراین، اگر کسی به بهانه این که من معنای نماز را نمی داند نماز را ترک کند، گناهش سنگین و کیفرش دردناک تر است. « بخش پاسخ به سؤالات »
جزئیات احکام نماز از چه منابعی استفاده می شود؟	اصولاً آنچه در قرآن مجید ذکر شده، کلیّات احکام است. در جزئیات و فروع آن ها، باید به سنّت پیامبر«صلی الله علیه وآله» و امامان معصوم«علیهم السلام» مراجعه کرد و متخصِّص در شناخت احکام و استخراج آن ها از منابع(قرآن و حدیث)، مراجع و فقهای راستین هستند. آنان احکام دینی را با نهایت تلاش و دقّت لازم از مدارک استنباط نموده، در اختیار مقلّدان(کسانی که اهل نظر نیستند) قرار می دهند. « بخش پاسخ به سؤالات »
کیفیت تشریع نماز چگونه بوده است؟	به طوری که از احادیث استفاده می شود، خداوند 10 رکعت نماز(5 تا دو رکعتی) در مرحله نخست واجب کرده بود و پیامبر بزرگوار - که خداوند اختیاراتی در قانون گذاری به او موهبت کرده بود - به نماز ظهر، عصر و عشاء دو رکعت اضافه کرد و به نماز مغرب نیز یک رکعت افزود. آن گاه خداوند آنها را امضاء فرمود. به همین مناسبت، دو رکعت اصلی را فرض اله و رکعات دیگر را فرض النبی می نامند. « بخش پاسخ به سؤالات »
چرا خروج ریح(باد معده) موجب بطلان وضو و نماز می شود؟	با اندیشه در روایت ذیل، پاسخ روشن خواهد شد. شخصی خدمت معصوم«علیهم السلام» رسید و گفت: یابن رسول اللَّه! مقداری روغن داشته ام، و فضله موشی در آن افتاده چه کنم؟ حضرت فرمود: اگر جامد است، مقداری از اطراف آن را بردار و بقیه پاک است و اگر مایع است آن را باید دور بریزی. گفت: یابن رسول اللَّه! مقدار یک فضله چیزی نیست که آن همه روغن را کنار بگذارم و از آن بگذرم. حضرت فرمود: تو دین خود را سبک و کوچک، شمردی نه این که فضله موش را کوچک بدانی. این یک واقعیّت است که ما اگر دین و شریعت را به آن اندازه بزرگ دانستیم که امام حسین«علیه السلام» آن همه برایش قربانی می دهد خواهیم پذیرفت که گاه تخلّف و بی ادبی کوچکی روزنه ای برای نفوذ شیطان خواهد شد. « بخش پاسخ به سؤالات »
فائده و مصلحت نماز در چیست؟	باید دانست که گاه فائده چیزی با مصلحت آن متفاوت است. هرگاه سؤال از فایده چیزی شود، طبیعتاً انسان منتظر ثمره و منفعت آن هست و اگر صبر نکند اثر وضعی در آن را نخواهد دید؛ ولی اگر در انجام عمل، مصلحتی باشد و در عین حال آن عمل ترک شود آثار وضعی آن - هر چند آنی نباشد - مشاهد خواهد شد. برای فهم بیشتر مطلب، به دو مثال ذیل دقّت فرمایید: اگر در نیمه شب، هنگام قرمز بودن چراغ راهنما به لحاظ تردّد نکردن هیچ ماشینی عبور کنیم، هر چند خلاف مرتکب شده ایم، امّا هیچ اثر وضعی در ما باقی نخواهد گذاشت. امّا همین خلاف را اگر در ساعتی از روز که پرتردّد است انجام دهیم، واضح است که چه ثمراتی برایمان به بار خواهد آورد. این برخواسته از فایده ای است که در عمل به این قانون برای ما قرار داده اند. امّا اگر در حوزه مصلحت، اگر کودکی را به خاطر مبتلا شدن به بیماری کزاز از بازی در خاکروبه ها منع نمائیم و او همچنان در خاکروبه ها مشغول بازی شود، آیا ندیدن ما مانع از سرایت میکروب خواهد بود؟ در منع طفل مصلحتی است و در انجام طفل فسادی؛ خواه بداند یا نداند، خواه ببنیم و یا نه. حال، عبادات را از کدام یک از این قسم بدانیم؟ بی شک، احکام الهی با پشتوانه مصلحت ها و مفسده ها، ضامن سعادت آدمی است. و این آثار مترتبه در ضمن روایاتی؛ نظیر معراج المؤمن، قربان کل تقّی، عمودالدین و... وارد شده است. بنابراین، با توضیحات فوق، به راحتی به پاسخ خود دست می یابیم. « بخش پاسخ به سؤالات »
اگر خداوند به نماز و سایر اعمال ما نیازی ندارد، چرا آنها را بر ما واجب کرده است؟	بی شک خداوند نه به خود ما و نه به کارهایی که انجام می دهیم هیچ گونه نیازی ندارد، بلکه برای رسیدن به کمال نهایی که مقصد اصلی آفرینش است، ما را آفریده و قوانین و مقررّاتی برای ما وضع کرده است تا در پرتو انجام آنها به سعادت و کمال نایل گردیم. و چون علم خداوند غیرمحدود است و او می داند سعادت و کمال ما در چیست؛ از این رو تمام مقررّات و دستورات الهی به نفع خود ما واجب گردیده است. نماز یگانه وسیله ی ارتباط انسان به آفریدگار خویش است. نماز فرصت بسیار شایسته و مناسبی است که روح انسان را با منبع همه قدرت ها و نیروها مرتبط می سازد و به انسان نیرو و قدرت می بخشد. بدین جهت، نماز در رأس همه فرایض و واجبات دینی قرار دارد و به تعبیر برخی از روایات، پایه و اساس دین به حساب می آید. بنابراین، هر انسانی در هر شرایط که باشد لازم است برای زنده نگهداشتن روح معنویّت و ارتباط خویش با خداوند این فریضه بزرگ را انجام دهد. « بخش پاسخ به سؤالات »
این که در روایات ما از نماز به ستون دین تعبیر شده، مراد چیست؟ و علاوه بر آن، اگر ستون دین نماز است، ستون نماز چه چیزی می باشد؟	در اهمیّت نماز همین بس که در روایت آمده است: «اِنْ قُبِلَتْ قُبِلَ ما سِواها و اِنْ رُدَّتُ رُدَّ ماسواها؛ شرط قبولی و پذیرش سایر اعمال انسان، قبولی و پذیرش نماز است». بنابراین، اگر ما تمامیّت دین را به مانند خیمه ای فرض کنیم، ستون این خیمه و آنچه که این خیمه را استوار نگه می دارد، تنها و تنها نماز است. و امّا این که ستون نماز چیست، می توان گفت هم جنبه های معنوی نماز مدّ نظر است و هم جنبه های ظاهری آن؛ مثلاً در روایت هست که «لاصلوة الا بحضور القلب» و یا «لاصلوة اِلاّ بفاتحه الکتاب»، که روایت اوّلی به جنبه معنوی در پذیرش نماز نظر دارد و روایت دوّم به جنبه ظاهری آن؛ و به طور کلّی، در بُعد ظاهری نماز می توان به واجبات و ارکان آن نیز اشاره کرد. « بخش پاسخ به سؤالات »
آیا به صِرف این که قلب انسان پاک باشد، می توان خواندن نماز را ترک کرد؟ به عبارت دیگر، آبا پاکی قلب و ترک نماز با هم قابل جمع اند؟	این اشتباه بزرگی است که گمان کنیم می توان از قلبی پاک برخوردار بود و نماز هم نخواند؛ زیرا پاکی قلب به معنای واقعی، خبر از پاکی فطرت آدمی می دهد و فطرت و سرشت پاک هر انسانی او را به پرستش خدای یگانه می خواند و این جز در پرتو نماز تحقق نمی یابد. ترک نماز به اندازه ای زشت است که در برخی احادیث ترک عمدی آن، مرتبه ای از کفر به حساب آمده است(2). ترک نماز بر تیرگی روح و قلب انسان دلالت دارد؛ زیرا بنده ای که خداوند او را به راز و نیا با خود دعوت کرده و او از این افتخار بزرگ، سرپیچی و امتناع می ورزد؛ بنده ای کفور و ناسپاس، و شایسته کیفری بزرگ و سهمگین است. چنین بنده ای هر چه زودتر باید توبه کند و نماز بخواند تا خداوند او را مشمول مغفرت و آمرزش خویش قرار دهد. « بخش پاسخ به سؤالات » 2) من ترک الصلاة متعمدِاً فقدْ کَفَر.
می دانیم نماز از فحشاء و منکر انسان را باز می دارد و زنان در عادت ماهانه نماز نمی گزارند. در این صورت آیا امکان ارتکاب فحشاء و منکرات از سوی آنان بیشتر نیست؟	نماز از این جهت بازدارنده انسان از کارهای زشت است که یاد خدا را در دل انسان زنده می کند و هر چه انسان بیشتر در یاد خدا باشد، بهتر از معصیّت و گناه کناره گیری می جوید و یاد خدا منحصر به نماز نیست. زنان در عادت ماهانه گرچه از نماز محرومند، ولی ایمانشان آنان را از گناه و معصیّت باز می دارد. و البته در رساله های عملیّه آمده که آنان در چنین حالتی، در اوقات نماز خود را از خون پاک نمایند و پنبه و دستمال را عوض کرده، وضو بگیرند و در سجّاده و محلّ نمازشان رو به قبله بنشینند و مشغول ذکر و صلوات شوند. « بخش پاسخ به سؤالات »
اگر هنگام نماز، شی ء گمشده ای در نزد نمازگذار یافت شود، نماز او باطل است؟	پیدا شدن شی ء گمشده هنگام نماز در نزد نمازگذار، ضرری به صحّت نماز نمی زند. در مورد شی ء پیدا شده باید به احکام اشیاء پیدا شده که در رساله های عملیّه بیان شده است، عمل شود. « بخش پاسخ به سؤالات »
اگر شخصی در مقداری از سال نماز و روزه را بجا آورد، آیا آن مقدار، مورد قبول واقع می شود یا نه؟	این نکته قابل دقّت است که مؤمن تمام دستورات الهی را باید با طیب خاطر بجا آورد؛ امّا اگر عواملی - که ناشی از القائات شیطانی است - باعث ترک بعضی یا مقدار زیادی از اعمال نظیر ترک نماز در مدّت مدیدی گردید، نباید موجب شود که باز هم ایشان عبادات الهی را ترک نماید. البته با توبه و ابراز پشیمانی و قضای اعمال گذشته خداوند غفور است و رحیم. « بخش پاسخ به سؤالات »
چرا نماز جزء فروع دین است؟	از آنجا که اصول دین زیر بنای اعتقادی انسان را کامل می کند و درخت اعتقادات او شاخ و برگی هم خواهد داشت؛ فروع دین، شاخه ها و ثمرهای این درخت اعتقادی هستند و این شاخ و ثمر هم در حیطه و گستره عمل انسان نمودار می شوند و نماز هر چند واجب و لازم دانسته شده، امّا چون در قالب عمل تحقق یابد، بدیهی است که در فروع دین گنجانده می شود نه اصول. و البته چنین نیست با خشکاندن این شاخ و ثمر، ریشه بدون آسیب بماند. « بخش پاسخ به سؤالات »
مسجد چیست؟	زمانی که رسول خدا«صلی الله علیه وآله» از مکّه به مدینه هجرت کرد و با استقبال پرشکوه اهل مدینه رو به رو شد، پیش از هر کار تصمیم گرفت که برای مسلمانان مرکزی عمومی به نام «مسجد» بسازد تا برای انجام مراسم دینی و نماز و یاد خدا در آن جا گرد آیند. البته، مسجد تنها مرکز پرستش خدا نبود، بلکه تمام معارف و احکام اسلامی در آن جا بیان می شد. تا آغاز قرن چهارم هجری معمولاً مساجد جز پرستشگاه خداوند، جای آموختن نیز بودند. حتّی گاهی مسجد مدینه به صورت یک مرکز ادبی در می آمد و سخن سرایان بزرگ عرب، که سروده هایشان ارزشهای اخلاقی و روش تربیتی اسلام سازگار بود، اشعار خود را در مسجد می خواندند. امور قضایی و پرداختن به خصومات و اجرای حدود و به کیفر رسانیدن بزهکاران و جنایتکاران نیز در مسجد انجام می گرفت و مسجد در آن روزها دادگاهی به تمام معنا بود. همچنین، رسول خدا«صلی الله علیه وآله» خطابه های آتشین خود را برای گسیل مردم به جهاد مبارزه با کفر و شرک در آن جا ایراد می فرمود. از آن جا که پیشرفت هر ملّت و گروهی وابسته به اتّفاق و یگانگی آنان است، اسلام دستور داد که ملمانان نمازهای پنج گانه را در مسجد به جماعت بخوانند و فقیر و غنی و وضیع و شریف و سیاه و سفید و... همه و همه دوشادوش هم گرد آیند و در صفی یگانه بایستند تا خودپسندیها فرو ریزد و دلها به یکدیگر راه یابند و میانشان یگانگی و صمیمیّت پدید آید و فقیر از فقرش رنج نبرد و سیاه از سیاهی اش آزرده نشود و همه از حال هم آگاه کردند و به درد دل یکدیگر برسند. « بخش پاسخ به سؤالات »