ملحقات مبحث مطهرات / موجبات طهارت / وضو

پرسشپاسخ
آیا می توان از یک ظرف آب برای رفتن به دست شویی و وضو گرفتن استفاده کرد؟از یک ظرف آب می توان برای رفتن به دست شویی و وضو گرفتن استفاده کرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا می توان بدون طهارت وضو گرفت؟اگر منظور تطهیر مخرج غائط است، همان طور که واجب است نماز با وضو باشد، طهارت بدن از نجاست نیز شرایط است؛ بنابراین لازم است مخرج غائط از نجاست پاک شود. ولی اگر برای گرفتن وضو طهارت شرط است، بله محلهائی که برای وضو لازم است مثل صورت و دستها و جای مسح ها باید قبل از گرفتن وضو پاک باشد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
طبق فتوای امام خمینی«رحمه الله» آیا وضو گرفتن قبل از وقت نماز برای نماز صحیح است و در صورت صحّت، آیا فرقی بین نزدیک بودن وقت نماز یا نزدیک نبودن آن وجود دارد؟امام«رحمه الله» چنین جواب داده اند: وضو صحیح است و وضو گرفتن قبل و بعد از وقت مستحب است.

« بخش پاسخ به سؤالات »
وضو در چه مواردی لازم است؟در رساله عملیّه امام خمینی«رحمه الله» آمده است: «برای شش چیز وضو گرفتن واجب است:
اوّل: برای نمازهای واجب غیر از نماز میّت؛
دوّم: برای سجده و تشهّد فراموش شده اگر بین آنها و نماز، حدثی سرزده باشد؛
سوّم: برای طواف واجب خانه کعبه؛
چهارم: اگر کسی نذر یا عهد کرده یا قسم خورده باشد که وضو بگیرد؛
پنجم: اگر کسی نذر کرده باشد که جایی از بدن را به خطّ قرآن برساند؛
ششم: برای آب کشیدن قرآنی که نجس شده باشد.
برای آگاهی تفصیلی از این موارد باید به رساله توضیح المسائل مراجع تقلید مراجعه کرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا باید محل مسح خشک باشد؟جای مسح باید تر نباشد. اگر سر تر باشد، بدون برطرف کردن رطوبت نباید روی آن مسح کرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
اگر انگشت بزرگ پا زخم باشد، مسح چگونه انجام می شود؟همان گونه که انگشت بزرگ پا مسح می شود انگشتان دیگر را نیز می توان مسح کرد، بنابراین، اگر انگشت بزرگ پا زخم شده باشد، از انگشت های دیگر برای مسح استفاده کرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
اگر با دست راست لای انگشتان دست چپ و با دست چپ لای انگشتان دست راست را مسّ کنیم، وضو باطل می شود؟اگر هنگام شستن دست راست، با دست چپ - با برعکس - برای اطمینان از رسیدن آب به لای انگشتان این کار انجام شود، طبق شرایط ذکر شده در باب وضو اشکالی ندارد. اگر وضو پایان یافته و بعد از وضو مسّ انجام می شود، خللی در وضو ایجاد نمی شود.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا نگاه کردن به تصویر زدن وضو را باطل می کند؟نگاه به تصویر زن برهنه اگر چه حرام است؛ لیکن وضو را باطل نمی کند.

« بخش پاسخ به سؤالات »
در مناطق گرمسیر اگر آب دست در حال وضو خشک شود، تلکیف چیست؟اگر برای مسح، رطوبتی در کف دست نمانده باشد، نمی توان دست را با آب خارج تر کرد، بلکه باید از اعضای دیگر وضو رطوبت گرفت و با آن مسح کرد.
آن چه کردیم نظر امام خمینی«رحمه الله» بود که از رساله توضیح المسائل ایشان نقل شده است.

« بخش پاسخ به سؤالات »
وضو گرفتن پس از گچ کاری ساختمان چه حکمی دارد؟اگر انسان یقین کند یا احتمال دهد بعد از گچ کاری چیزی در دست او مانده که مانع رسیدن آب وضو است، باید آن را بر طرف کند.

« بخش پاسخ به سؤالات »
حکم وضوی کسی که از روی ناآگاهی شستن دست چپ را مقدّم کرده است، چیست؟وضوی کسی که ندانسته اوّل دست چپ و بعد دست راست خود را بشوید، باطل است و باید نمازهایی را که یقین دارد با چنین وضویی به جا آورده است، قضا کند.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا تعداد یک مرتبه و دو مرتبه آب ریختن برای وضو حدّ شرعی است؟یک مرتبه و دو مرتبه آب ریختن حدّ شرعی ندارد. در این باره باید طبق معمول عرف عمل کرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا اگر در بین نماز وضو باطل شود نماز، باطل است؟اگر در بین نماز وضو باطل شود، نماز باطل می شود و باید وضو گرفت و دوباره نماز خواند.

« بخش پاسخ به سؤالات »
چرا در وضو گرفتن زن و مرد اختلاف است؟بین وضو گرفتن زن و مرد اختلافی نیست، جز این که در وضوی زن یا مرد مستحبّات خاصّی هست که بهتر است به آن عمل شود. استحباب این موارد براساس مصالحی است که عقل از درک آنها عاجز است.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا سرمه کشیدن وضو را باطل می کند؟اگر سرمه کشیدن مانع از آب به جاهایی که باید شسته شود، می گردد، باید قبل از وضو آن را برطرف کرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا وضو گرفتن با آب قنات نیاز به اجازه صاحب قنات دارد؟وضو گرفتن با آب قنات مباح است و اشکالی ندارد و در حدّ معمول - مانند غسل و آشامیدن - احتیاج به اجازه نیست.

« بخش پاسخ به سؤالات »
اگر پس از وضو دست با حوله خشک شود، وضو باطل است؟خشک کردن دست پس از وضو، وضو را باطل نمی کند.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا ناخن بلند مانع صحّت وضو است؟اگر ناخن بیش از حدّ متعارف بلند باشد، باید آن را تمیز کرد تا آب به خود ناخن برسد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا ممکن است با یک مشت آب، صورت یا دست ها را شست؟شستن صورت یا دست ها با یک مشت آب امکان پذیر و بی اشکال است.

« بخش پاسخ به سؤالات »
وضو گرفتن با انگشتر و ساعت چه حکمی دارد؟در صورتی که بتوان آب را از بالا به پایین به محلّ انگشتر و ساعت رساند، اشکال ندارد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
حکم وضوی کسی که شک دارد باطل شده یا نه چیست؟تا یقین به باطل شدن وضو نکرده ایم، وضو باقی است.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا می توان با دست راست پای چپ و بالعکس را مسح کرد؟در توضیح المسائل به این مسأله که: آیا می توان پای راست را با دست چپ و پای چپ را با دست راست مسح کرد، اشاره نشده است. از کتاب عروةالوثقی استفاده می شود که چنان مسحی صحیح است، ولی احتیاط مستحب آن است که پای راست را با دست راست و پای چپ را با دست چپ مسح کرد.
برخی احتیاط واجب می دانند که پای راست با دست راست و پای چپ با دست چپ مسح شود. طبق این فتوا اگر پای راست با دست چپ با دست راست مسح شود، وضو باطل است.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا به جای غسل می توان وضو گرفت؟وضوی بدل از غسل وجود ندارد؛ بنابراین اگر فقط به اندازه وضو آب هست و غسل واجب است، نمی توان به جای غسل وضو گرفت.

« بخش پاسخ به سؤالات »
وضوی کسی که دستش را گچ گرفته چگونه است؟کسی که دستش شکسته و آن را گچ گرفته است، چون نمی تواند آن را باز کند، باید در وضو و تیممّ به احکام وضو و تیممّ جبیره ای عمل کند؛ یعنی؛ مثلاً پارچه پاکی روی گچ ها ببندد و روی آن را مسح کند و در تیممّ نیز به همین گونه عمل کند.

« بخش پاسخ به سؤالات »
حکم وضو با آب لوله غضبی چیست؟تصرّف در مال غیر، غصب، حرام و گناه است و موجب استحقاق عذاب الهی است. کسی که از لوله غصبی آب بردارد و در جای دیگر(در ظرف مباح) بریزد، اگر آب غصبی نباشد، وضوی او صحیح است.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا قبل از وضو باید با صابون دست را شست؟شستن دست با صابون قبل از وضو از شرایط صحیح بودن وضو نیست؛ بنابراین وضو بدون شستن دست با صابون هم صحیح است. برای تمیز شدن دست ها می توان قبل از وضو آنها را با صابون شست و نیز بعد می توان دست ها را با کِرم مرطوب کرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
چرب بودن محّل وضو در چه صورتی مانع وضو است؟اگر چربی مانع رسیدن آب به پوست شود باید آن را برطرف کرد و اگر مانع نباشد، اشکالی ندارد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
اگر هنگام مسح رطوبیت از خارج به دست برسد آیا وضو باطل می شود؟باید با رطوبت باقی مانده از آب وضو که در دست است مسح کرد، بنابراین اگر رطوبتی یا آبی از خارج بر محلّ مسح بریزد، باید آن محّل را خشک کرد. همچنین اگر روی دستی که با آن مسح می شود، از خارج آبی بریزد، نباید با آن مسح کرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
حکم وضوی کسی که پس از وضو یقین کند مانعی از رسیدن آب به اعضای وضو داشته است، چیست؟وضو باطل است و باید مانع را برطرف کرد و دوباره وضو گرفت.

« بخش پاسخ به سؤالات »
کسی که علاوه بر انجام غسل جنابت وضو نیز گرفته، حکمش چیست؟غسل جنابت برای خواندن نماز کافی است و با وجود آن احتیاج به وضو نیست. اگر کسی وضو بگیرد، وضوی او زاید است؛ ولی به غسل او ضرر نمی زند.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا چربی غذا در اطراف هان مانع وضو است؟چربی غذاهای چرب که در اطراف دهان و لب، اگر دارای عین باشد، مانع رسیدن آب است، ولی اگر دارای عین نباشد و فقط کمی چرب باشد، مانع رسیدن آب نیست.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا کندن پوست روی زخم برای وضو لازم است؟پوسته قهوه ای رنگی که روی زخم بسته می شود مانع وضو نیست و کندن آن - به خصوص در هر صورتی که تجدید زخم شود - لازم نیست.

« بخش پاسخ به سؤالات »
نیّت وضو برای نماز چگونه است؟نیّت عبارت است از انگیزه ای که باعث وضو گرفتن می شود. همین که در قصد انسان هست که وضو را برای نماز و انجام فرمان خدا می گیرد، کافی است لازم نیست آن را به زبان آورد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
اگر آب مسح سر با آب صورت مخلوط شود می توان با آن پا را مسح کرد؟آب مسح سر نباید با آب صورت مخلوط شود؛ چون آب خارج است و نمی توان با آن پا را مسح کرد؛ بنابراین، باید با رطوبت دست مسح کرد و آب دیگری نباید با آن ضمیمه شود.

« بخش پاسخ به سؤالات »
چرا وضو گرفتن زیر باران اشکال دارد؟زیرا ممکن است آب خارج به اعضای وضو بریزد، در حالی که مسح باید تنها با رطوبت وضو باشد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا در وضو، شستن دست از پایین به بالا اشکال دارد؟اگر به قصد وضو دست از پایین به بالا شسته شود، وضو باطل است؛ مانند اهل سنّت که دست را از سرانگشتان به طرف آرنج می شویند؛ ولی اگر به قصد وضو شسته نشود؛ مثلاً اگر انگشتر یک سانتی متر به طرف بالا حرکت کند، بی اشکال است.

« بخش پاسخ به سؤالات »
شستن صورت و دستها در وضو چه معنائی دارد؟تمام مراجع در وضو، شستن مرتبه اوّل را واجب؛ و مرتبه دوّم را مستحب؛ و مرتبه سوّم را حرام می دانند. امّا در اینکه «یک شستن» به قصد است یا امری واقعی است که عرف باید آن را «یک شستن» بداند نظر مراجع، مختلف است. امام خمینی«رحمه الله» شستن را امری واقعی می داند که ارتباطی با قصد ندارد؛ اگر با یک مشت آب تمام دست شسته شود، یک شستن محسوب می شود. به نظر می رسد دو مرتبه آب ریختن و آب را به کمک دست به تمام اعضا رساندن عرفاً «یک شستن» محسوب می شود. از آنجا که آرای مراجع در موضوع قصد، مختلف است، هر مقلّد، باید به نظر مرجع تقلید خودش عمل کند.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا لاکی که خانم ها به ناخن می زنند اشکال دارد؟لاک چون جسمیّت دارد، در نتیجه مانع رسیدن آب به ناخن و موجب بطلان وضو و نماز می شود. بنابراین برای کسی که موقع وضو لاک را خوب پاک کند، لاک روی ناخن اشکال ندارد. ولی چون این کار زحمت دارد و ممکن است بعضی خانم ها آن را رعایت نکنند، بهتر است از این عمل به طور کلّی خودداری کنند، مگر در روزهایی که نمی خواهند نماز بخوانند(ایّام قاعدگی). همچنین بلندکردن ناخن اشکال ندارد و حرام نیست، ولی مستحب است هر هفته یک بار ناخن ها گرفته و نظافت آن ها رعایت شود.

« بخش پاسخ به سؤالات »
اگر فقط آب نجس در دسترس باشد، می توان با آن وضو گرفت؟اگر در بیابانی باشیم که فقط آب نجس در دسترس است - با شرایطی که تفصیل آن در رساله ها ذکر شده است - باید تیممّ کنیم و نمی توان با آب نجس وضو گرفت.

« بخش پاسخ به سؤالات »
وضو چگونه انجام می شود؟برای وضو گرفتن باید نخست صورت را از محلّ روییدن مو به پایین شست. آن گاه باید دست راست را از آرنج تا سرانگشتان و پس از آن دست چپ را شست. در وضو ششتن مرتبه اوّل، واجب، و مرتبه دوّم، مستحب و مرتبه سوم حرام است. آن گاه باید با رطوبت باقیمانده دست، یک قسمت از چهار قسمت از جلوی سر را مسح کرد و پس از آن پای راست و بعد پای چپ را از سرانگشتان تا برآمدگی پاها مسح کرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا هنگام وضو چکیدن قطره آب بر محلّ وضو اشکال دارد؟چکیدن قطره آب در حال شستن یک عضو در صورتی که وضو گیرنده پس از چکیدن آن را به قصد وضو جزء آب دست قرار دهد و آن را در شستن داخل کند، اشکالی به وجود نمی آورد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا در وضو برای شستن دست راست باید با دست راست آب را برداشت و ریخت؟برای شستن دست راست لازم نیست اولاً آب را با دست راست برداریم، به دست چپ بریزیم و آن گاه آب را با دست چپ روی دست راست بریزیم و آن را بشوییم، بلکه اگر از آغاز با دست چپ آب روی دست راست بریزیم یا دست راست را مستقیماً زیر شیر آب بگیریم و از بالا به پایین بشوییم کافی است.

« بخش پاسخ به سؤالات »
حضرت رضا«علیه السلام» درباره وضو چه فرموده اند؟از امام رضا«علیه السلام» احادیث فراوانی درباره احکام شرعی روایت شده است؛ از جمله در باب وضو فرموده اند: «خداوند به وضو گرفتن فرمان داده است تا بنده وقتی برای اطاعت امر الهی در پیشگاه خدا به مناجات برمی خیزد، از پلیدی ها پاک باشد. وضو باعث از بین رفتن کسالت و پاکی دل برای حاضر شدن در پیشگاه خدای جبّار است».

« بخش پاسخ به سؤالات »
در وضو اگر به جای شستن دست آن را از آرنج زیر شیر آب بگیریم، وضو باطل می شود؟اگر دست را زیر شیر بگیریم و از بالا به پایین بشوییم، وضو صحیح است.

« بخش پاسخ به سؤالات »
«کَعْبَیْن» در آیه وضو به چه معناست؟«کعب» در لغت به چند معنا آمده است:
1. هربند استخوان؛
2. استخوان غوزک پا؛
3. استخوان برآمده روی پا.
طبق قراین موجود در روایات، منظور از مسح «کعبین» در آیه ششم سوره مائده، مسح پا از سرانگشت ها تا برآمدگی روی پا است. برخی بنابر احتیاط معتقد به مسح تا مفصل هستند.
در روایات، «کعب» به معنای «ظهر القدم» و «مفصل» آمده است و گفته شده که عظم ساق، کعب نیست(1).

« بخش پاسخ به سؤالات »
1) نگاه کنید به: تهذیب الاحکام، ج 1، ص 75 - 76، روایات 190 - 189 - 191.
آیا در غسل و وضو رعایت ترتیب بین اعضا لازم است؟رعایت ترتیب لازم است؛ یعنی اوّل باید سر و گردن و آن گاه قسمت های دیگر بدن را غسل داد و اگر عمداً یا اشتباهاً در شستن سر و گردن ترتیب رعایت نشود، غسل باطل است. در وضو نیز ترتیب لازم است؛ بنابراین اگر عمداً یا سهواً مثلاً شستن دست چپ بر دست راست، یا شستن دست راست بر صورت مقدم شود، وضو باطل است.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا پا هنگام مسح باید به زمین باشد؟پا هنگام مسح باید کلاملاً ثابت و بدون حرکت باشد، خواه پا در جایی یا در هوا کاملاً ثابت باشد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
چه مقدار از سر باید مسح کرد؟یک قسمت از چهار قسمت سر - که مقابل پیشانی است - جای مسح است. هر جای این قسمت به هر اندازه مسح شود، کافی است. احتیاط مستحب آن است که سر از درازا به اندازه درازی یک انگشت از پهنا به اندازه سه انگشت بسته، مسح شود.

« بخش پاسخ به سؤالات »
حکم وضو و غسل کسی که بعد از مدّتی در وضو غسل خود شک کرد چیست؟اگر به شرایط وضو و غسل شده باشد، به شک بعد از آن نباید اعتنا کرد، ولی اگر مطمئن باشیم که به تمام جزئیّات وضو و غسل عمل نکرده ایم باید تمام نمازها را قضا کنیم.

« بخش پاسخ به سؤالات »
با وجود النگو چگونه باید وضو گرفت؟باید النگو را بالا برد و محلّ آن را از بالا به پایین مسح کرد تا آب وضو به زیر النگو برسد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا دست کشیدن به صورت در وضو لازم است؟صورت و دست ها در وضو باید مطابق با آنچه در کیفیّت وضو گرفتن آمده است، شسته شود. صورت باید از محلّ روییدن مو تا چانه شسته شود. دست کشیدن به این دلیل است که آب ریخته شده جریان باید و به تمام جاهایی که باید برسد از بالا به پایین برسد. اگر مطمئن باشیم آبی که ریخته شده به همه جاهایی که باید برسد، رسیده است، دست کشیدن لازم نیست.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا با آب حمام می توان وضو گرفت؟وضو گرفتن با آب حمام بی اشکال است. شرایطی که در صحیح بودن وضو معتبر است، باید در وضو با آب حمام نیز رعایت شود. تفصیل این شرایط را می توان در رساله توضیح المسائل مراجع تقلید مطالعه کرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا با لباس نجس می توان وضو گرفت؟صحّت وضو مشروط به پاک بودن لباس نیست؛ بنابراین با لباس نجس نیز وضو صحیح است.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا محلّ اعضای وضو باید خشک باشد؟اگر اعضای وضو قبل از وضو تر باشد، وضو بی اشکال است. ولی اگر جای مسح تر باشد، باید خشک کرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا اگر بعد از شستن صورت و دست ها راه برویم و بعد مسح کنیم، وضو باطل می شود؟یکی از شرایط وضو «موالات» است. موالات، یعنی انجام اعمال وضو پشت سر هم؛ بنابراین اگر راه رفتن به گونه ای بین مسح و سر و پاها فاصله بیندازد که باعث عدم موالات شود، وضو دارای اشکال می شود؛ ولی اگر در حالی که مشغول شستن دست ها هستیم، راه برویم و بعد سر و پاها را مسح کنیم، وضو بی اشکال است.

« بخش پاسخ به سؤالات »
اگر مرد نامحرمی، زنی را در حال وضو گرفتن ببیند، آیا وضوی زن باطل می شود؟زن نباید در جایی که در معرض نگاه مرد نامحرم است، وضو بگیرد؛ ولی اگر مرد نامحرم او را در هنگام وضو نگاه کند، وضویش باطل نمی شود.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا بلند گذاشتن موی سر برای وضو اشکال دارد؟بلند گذاشتن موی سر اشکالی در وضو ایجاد نمی کند. اگر موی سر بلند باشد باید جنبه های شرعی را رعایت کرد؛ مثلاً موقع وضو گرفتن روی موهای جلو سر مسح شود. همچنین شایسته است بهداشت موی سر نیز رعایت شود.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا کسی که نایب او را وضو می دهد، می تواند نایبی غیر از همیشگی خود بگیرد؟اگر کسی که وظیفه اش در وضو، گرفتن نایب است، مثلاً به مهمانی برود و نایبش حاضر نباشد، دیگری را نایب بگیرد و لازم نیست نایب، شخص خاصّی باشد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا بعد از غسل جنابت وضو لازم است؟با وجود غسل جنابت نیازی به وضو نیست و با همان غسل می توان نماز خواند. ولی حمّام رفتن بدون غسل مجوّزی برای خواندن نماز نیست، بلکه در صورت جنب نبودن باید وضو گرفت و اگر وظیفه تیمّم است، باید تیمّم کرد و آن گاه نماز خواند.

« بخش پاسخ به سؤالات »
اگر احتمال دهیم که چیزی مانع رسیدن آب وضو به اعضا است، آیا باید برطرف کرد؟وقتی چیزی در اعضای وضو باشد که احتمال دهیم با وجود آن، آب به بدن نمی رسد،(مثل رنگ خودکار یا روغن ماشین) باید آن را برطرف کرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
حکم وضو و غسل و تیمّم رزمندگانی که عضوی را از ست داده اند چیست؟رزمندگان عزیزی که عضوی از اعضای وضو یا غسل را از دست داده اند، باید با اعضایی که دارند وضو بگیرند و تیمّم و غسل کنند. کیفیّت آن در رساله های عملیّه ذکر شده است.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا چُرت زدن وضو را باطل می کند؟اگر انسان قبلاً وضو داشته است و در حال وضو کمی چُرت بزند و نداند وضوی او باطل شده است یا نه، باید بنابر بقای وضو بگذارد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا اعمالی که وضو را باطل می کند غسل را نیز باطل می کند؟کسی که غسل جنابت انجام داده می تواند با آن، نماز بخواند، مگر اینکه بعد از غسل یکی از چیزهایی که وضو را باطل می کند، انجام می دهد.

« بخش پاسخ به سؤالات »

logo new موسسه در راه حق، نشر و ترویج معارف اسلامی