توسل

پرسشپاسخ
چگونه می توان قلباً به امام رضا«علیه السلام» توسّل جُست؟پیوند قلبی با واقعیّتی معنوی، معلول معرفت صحیح است. انسان ذاتاً کمال خواه و حقیقت خواه است و آن گاه که به کمال وجودِ شخصی معرفت حاصل کند، قلباً به آن روی خواهد آورد؛ مثلاً انسان براساس روح زیباگرای خود آن گاه که زیبایی را مشاهده کرد یا زیبایی موجودی را برای او توصیف کردند، میلی باطنی به آن در خود می بیند و هر چه با کمال ها و زیبایی های وجودی یک موجود بیشتر آشنا شود، میل قلبی او بیشتر می شود.
امامان معصوم«علیهم السلام» دارای عالی ترین فضایل اخلاقی و معنوی اند؛ هر قدر معرفت ما به آنها بیشتر شود و با زیبایی های روحی آنان بیشتر آشنا شویم، توسّلی خالصانه تر به آنان خواهیم کرد.
به طور خلاصه آن جاذبه های معرفتی و قلبی در دو چیز است: 1. امام«علیه السلام» از انسان به منافع او آگاه تر است؛ 2. ولی و معصوم، دلسوزتر از خود انسان به اوست.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا گفتن عبارت «به یاری خدای بزرگ و عنایات خاصّه امامان معصوم«علیهم السلام»» با عبارت «ایّاکَ نَعْبُدُ وَ اِیّاکَ نَسْتَعینْ» در نماز سازگار نیست؟عقلاً و نقلاً ثابت است که جز خداوند هیچ چیز و هیچ کس به طور مستقل مؤثّر نیست و تأثیر تمام اسباب، به اذن خداوند و به اراده ذات مقدّس او است. بنابراین کمک گرفتن از عوامل طبیعی این جهان با توحید أَفعالی و با جمله مذکور در سوره حمد منافات ندارد؛ زیرا کمک گرفتن از این اسباب در واقع کمک گرفتن از خدا است. عنایات امامان معصوم«علیهم السلام» نیز چیزی جز عنایات خدا نیست؛ چرا که امامان معصوم«علیهم السلام» نیز مخلوق خدا هستند و کمالات هستی از سوی خداوند به آنان افاضه شده است.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا می توان توسّل یا دعا را جایگزین مسئولیّت اجتماعی و دینی کرد؟دعا و توسّل نباید باعث بی توجّهی به وظایف اجتماعی و دینی شود. دعا و توسّل به انسان قدرت بیشتری می دهد تا بتواند به گونه ای بهتر از عهده انجام وظایف خود برآید.
این جهان، جهان علل و اسباب است. تمام پدیده های مادّی و معنوی این جهان از رهگذر اسباب به وجود می آید. تکامل و سعادت انسان نیز یکی از همین پدیده ها است. تنها از طریق دعا و توسّل و بدون توجّه به دیگر وظایف نمی توان به سعادت رسید. انسان موجودی است ضعیف و نامحدود و در بسیاری از موارد به خواسته های خود نمی رسد؛ بنابراین، نیازمند نیرویی ماورای علل و اسباب طبیعی است تا به او قدرت روحی بیشتری دهد؛ این نیرو از طریق دعا و توسّل حاصل می شود.
در بسیاری از دعاها، انسان می آموزد که تقاضای عزم برای اقدامات مثبت می نماید مثل: «اللهم انی اسئلُک... عزائم مغفرتک؛ خداوندا از تو تصمیمهایی که باعث بخشش تو شود، خواهانم»(1) و یا فرازهایی از دعای کمیل: خدایا قدرت ظاهری و باطنی مرا برای خدمتت تقویت فرما!

« بخش پاسخ به سؤالات »

1) دعای تعقیب نماز ظهر.
دعا بر مزار امامان معصوم«علیهم السلام» چه تأثیری دارد؟برآورده شدن نیازهایی که در جوار مزار امامان و یا پیامبر از خداوند درخواست شده در اثر توسّل به آن انوار پاک است. خداوند دعایی را که همراه با توسّل به آنان باشد، زودتر مستجاب می فرماید. و این حاصل انقیاد مطلق آن بزرگواران در برابر خداست که مقام ارجمندی نزد خداوند یافته اند و مضافاً آنکه سلوک بلند مرتبه آنان، مقام و امکاناتی را نصیب ائمه«علیهم السلام» نموده است که در برآوردن حاجات شخصاً توانمند هستند(به اذن خداوند). متعهد این خود پروردگار مهربان و قادر است که ندا داده است: «عبدی أَطِعْتی تجعلک مثلی...؛ ای بنده من! اطاعت نما تا تو را مِثْل یا مَثَل خویش قرار دهم»(2). مصداق تمام و کمال عبد اهل بیت«علیهم السلام» هستند پس قطعاً نزد آنان دعا نمودن نتایج درخشانی دارد که شیعه پیوسته تجربه نموده است و می نماید.

« بخش پاسخ به سؤالات »

2) حدیث قدسی.
چگونه می توان با امامان معصوم«علیهم السلام» رابطه داشت؟در سوره آل عمران، آیه 68 می خوانیم: «اِنَّ اَوْلَی النّاسِ بِأبْراهیمَ لِلَّذینَ اتَّبعُوهُ؛ به راستی نزدیک ترین انسان ها به ابراهیم کسانی هستند که از وی پیروی می کنند». بنابراین کسانی به امامان معصوم«علیهم السلام» نزدیک ترند که از آنان پیروی کنند. هر چه دستورات آنان را بیشتر در زندگی به کار بندیم به آنان نزدیکتریم. برای ارتباط با امامان«علیهم السلام» شناخت مقام برجسته آنان لازم است. همچنین توسّل پیگیر به امامان«علیهم السلام» مخصوصاً به امام زمان«علیه السلام» که حجّت خداوند و واسطه فیض الهی در این عصر است بسیار مؤثّر است. عزاداری برای امام حسین«علیه السلام» و خواندن زیارت عاشورا از اموری است که در ایجاد ارتباط بیشتر با امامان«علیهم السلام» مؤثّر است.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا قدمگاه، مستند به حضرت رضا«علیه السلام» است؟استناد قدمگاه به حضرت رضا«علیه السلام» نیازمند دلیل است و بدون مدرک معتبر نمی توان این محل را به آن امام بزرگ نسبت داد. ما برای آن مدرک معتبری سراغ نداریم و دلیل قاطعی نیز بر ردّ آن در اختیار نداریم.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا توسّل به پیامبر و امامان«علیهم السلام» با توحید ناسازگار نیست؟توسّل به پیامبر و امامان معصوم«علیهم السلام» و شفیع قرار دادن آنان نزد خداوند برای برآورده شدن حاجت شرک، نیست و با توحید منافات ندارد؛ زیرا معنای شرک آن است که کسی را جز خدا مستقل در تأثیر بدانیم، ولی مقام پیامبر و امامان«علیهم السلام» را خداوند به آنان عطا کرده است. در احادیث و دعاهای بسیار، توسّل به پیامبر و امامان«علیهم السلام» مطرح شده است؛ بنابر این توسّل نه تنها منافاتی با توحید ندارد، بلکه مؤکّد توحید است. به عبارت دیگر این شأنیّت برای پیامبر و امامان«علیهم السلام»، طولی است نه عرضی. در محیط اجتماعی خود ما نیز مشاهده می شود مدیر به معاون و او نیز به دیگری اموری را تفویض می کند.
موضوع توسّل وقتی روشن تر می شود که امر به توسّل از جانب خود خداوند باشد یعنی توسّل در مجری امر خداست چنانکه در قرآن می خوانیم: «وابتغوا الیه الوسیله؛ به سوی خداوند وسیله بجویید». پیامبر اکرم«صلی الله علیه وآله» فرموده اند این مقام من است که اهل بیت«علیهم السلام» نیز به آن ملحق می شوند(3).

« بخش پاسخ به سؤالات »

3) تفسیرالمیزان، ذیل آیه مذکور مراجعه شود.

logo new موسسه در راه حق، نشر و ترویج معارف اسلامی