کشف و ثبت اعمال

پرسشپاسخ
تکامل در آخرت چگونه است؟ آیا با قرائت قرآن در آخرت می توان به کمال رسید؟در آخرت رکود و توقّف نیست، ولی باید توجّه داشت که تکاملی که در آن جهان است، ریشه در تکامل دنیا دارد. در مثال قرائت، اگر کسی در دنیا قرآن نخوانده باشد و از قرآن آگاهی نداشته باشد، نمی تواند در بهشت با قرائت قرآن طیِ مدارج کند.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا گرفتاری این جهان، گرفتاری آن جهان را نیز در پی دارد؟گرفتاری این جهان، ملازم با گرفتاری در آن جهان نیست. ممکن است کسی اصلاً گناهی نکند و خداوند برای بالا بردن درجه اش وی را به انواع گرفتاریها و ناراحتیهای دنیایی دچار سازد، چنان که پیامبران و امامان و اولیای خدا«علیهما السلام» در این جهان رنجها کشیده اند. حتّی گاهی گرفتاری این جهان، باعث از میان رفتن کیفر انسان در آخرت نیز می شود. از این رو، نمی توان گفت کسی که در این جهان از نظر مادّی زندگی اش همراه با ناراحتی است، در آخرت نیز گرفتار خواهد شد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
برهنگی روز قیامت چگونه است و علّتش چیست؟قیامت، روز پدیدار شدن پنهانی هاست. کسانی که از تقوا، ایمان و عمل صالح بی بهره اند، و گوشت بدنشان از حق النّاس روییده و مرتکب گناهانی بسیار می شوند، در آن روز پوششی برایشان نیست و عریانند. تنها افراد باتقوا، دارای پوشش اند. از این رو، قرآن فرموده است: «و لباس التقوی ذلک خیر.(1)»
تقوا، انسان را از رسوایی دنیا و عریانی آخرت نجات می دهد. هر گناهی سبب رسوایی و عریانی است و پرهیز از آن گناه، برهنگی قیامت را از میان می برد. از روایتی برمی آید که اگر انسان در دنیا بدن برهنه مؤمنان نیازمند را برای خدا بپوشاند، امید می رود که در قیامت برهنه نماند(2).

« بخش پاسخ به سؤالات »

1) سوره اعراف آیه 26.
2) جامع الاحادیث، ج 8، ص 361.
گواهی اعضای بدن در قیامت چگونه است؟یکی از گواهان قیامت، اعضای بدن است. قرآن می فرماید: «یومَ تَشْهَدُ علیهم ألسِنَتَهُم و أیدیهِم و أرْجُلُهُمُ بما کانوا یعملون(3)؛ روزی که زبان و دست و پاهای مردم بدانچه کرده اند، گواهی می دهند.» گاهی بر دهانشان مهر می خورد و تنها دست و پاها سخن می گویند: «الیوم نَخْتم عَلی افواههم و تکَلّمِنا أیدیهم و تَشْهَدُ أرْجُلُهُم بِما کانوا یکسبون(4)؛ امروز بر لبانشان مهر می نهیم و دستانشان با ما سخن می گویند و پاهایشان بدانچه فراهم می ساختند، گواهی می دهند.» در آیه ای دیگر می خوانیم: «شَهد علیهم سَمْعُهُم و أبْصارُهُم و جُلُودهم بِما کانوا یَعْلَمون(5)؛ [روز قیامت ] گوش و چشمان و پوستهایشان بدانچه کرده اند، گواهی می دهند.»
انسان که این گواهی را می شنود، با ناراحتی و شرمندگی به پوست خود می گوید: «چرا از آن گناهان زشت که با تو انجام داده ام، پرده برداشته، گواهی می دهی(6)؟! بنابر قرآن، او جواب می دهد: «اَنْطَقَنَا اللَّه الّذی اَنْطَقَ کُلَّ شَی ء؛ آن خدایی که هر چیز را به سخن وا می دارد، ما را به سخن واداشته است.(7)»
البته، باید توجّه داشت که گواهی اعضای بدن زمانی می تواند ممکن باشد که در دنیا دارای شعور باشند و از عمل انسان آگاه شوند. اگر خداوند در قیامت به اعضا شعور و آگاهی و توان نطقی نبخشد، گواهی ممکن نخواهد بود؛ زیرا گواه باید به هنگام عمل هم حاضر باشد و هم آگاه تا بتواند ماجرا را دریابد و گواهی دهد. بنابراین، همه اعضای ما در این جهان دارای گونه ای آگاهی و شعورند، گرچه این گونه آگاهی و شعور، با آگاهی و شعور ما متفاوت است(8).

« بخش پاسخ به سؤالات »

3) سوره نور، آیه 24.
4) سوره یس، آیه 65.
5) سوره فصلت، آیه 20.
6) و 5 - سوره فصلت، آیه 21.
7)
8) تفسیرالمیزان، ج 17، ص 402.
یکی از گواهان روز قیامت اعضای بدن انسان است. این اعضا کدام ها هستند و چگونه شهادت می دهند؟در چند آیه از آیات قرآن مجید درباره شهادت اعضای بدن انسان سخن به میان آمده است؛ از جمله در سوره یس می خوانیم: «الیوم نختم علی افواههم و تکالمنا ایدیهم و تشهد ارجلهم بما کانوا یکسبون(9)؛ امروز بر دهان های آنان مهر می نهیم و دست های آنان با ما سخن می گویند و پاهای آنان به آنچه کسب کرده اند، گواهی می دهند». و در سوره نور آمده است: «یوم تشهد علیهم السنتهم و ایدیهم و ارجلهم بما کانو یعملون(10)؛ روزی که زبان ها و دست ها و پاهای آنان علیه آنان به کارهایی که انجام داده اند گواهی دهند». و در سوره فصلت نیز می فرماید: «حتّی اذا ما جاؤها شهد علیهم سمعهم و ابصارهم و جلودهم بما کانوا یعملون و قالوا لجلودهم لم شهدتم علینا قالوا انطقنااللَّه الّذی انطق کل شئی(11)؛ تا زمانی که بیایند آن را، گوش و چشم ها و پوست های آنان به آنچه می کرده اند گواهی می دهند و آنان به پوست هاشان می گویند: چرا علیه ما گواهی می دهید؟ گویند: خداوندی که هر چیزی را به سخن آورد. ما را به سخن آورده است...».

« بخش پاسخ به سؤالات »

9) سوره یس، آیه 65.
10) سوره نور، آیه 24.
11) سوره فصلت، آیه 21 و 20.
اعمال اخروی چه رابطه ای با اعمال دنیوی انسان دارد؟دنیا ظرف عمل است. آدمیان در دنیا کشت می کنند و در آخرت محصول کار خود را برمی چینند. اگر دنیا، سرای عمل و آخرت سرای محاسبه آن است، بدان جهت است که عالمی که در آن حساب می کشند، باید جهان کامل باشد(تا هم محاسبه شونده قدرت دریافتن واقعیّت کار خود را داشته باشد و هم عمل بتواند حقیقت خود را آشکار سازد) و دنیا چنین قابلیّتی را ندارد. چونان کشاورز که بذر را می افشاند و نظام هستی بذر را به سویی سوق می دهد تا در وقت معیّن، حقیقت خود را باز نمایاند. آدمی در دنیا پیوسته در حال کشت است و درنگی برای او متصور نیست. در هر حال خالی از عمل نیست و عمل همان کاشت است اما در آنچه می کارد اختیار دارد. کشاورز هر چه بخواهد می تواند کشت کند، امّا آموزگار هستی به او آموخته است که:(گندم از گندم بروید جو ز جو) نظام هستی به وی می آموزد که تا پیش از کشت، بذرها در اختیار اوست؛ امّا پس از آن زمین وی در گرو کاشته اوست.
به تعبیر دقیق تر، عمل جزء آدمی بلکه عین اوست و ماهیت حقیقی وی را تعیین می کند.
پاره ای از کشته های آدمی، هر چند در دنیا برگ و بار ندهد اما در قیامت که همه مراتب هویّت آدمی از نهان و آشکار خودآگاه و ناخودآگاه حاضر شده و همه اعمال به محاسبه کشیده می شود.

« بخش پاسخ به سؤالات »
انسانها در قیامت به چه صورتی محشور می شوند؟روز قیامت، روز ظهور حقایق و واقعیت هاست(یوم تبلی السرائر) و حشر انسانها در قیامت به صورت واقعی است و صورت تجسم یافته او در قیامت هماهنگ با خلق اوست؛ اگر خلق او انسانی باشد با صورتی زیبا و انسانی و اگر خلقی ناپسند و رفتاری زشت داشته باشد صورتی مطابق با آن خواهد داشت. احادیث و روایات بسیاری در این زمینه وارد شده است(12).

« بخش پاسخ به سؤالات »

12) نورالثقلین جلد3، ص 196 و نور الثقلین جلد 1، ص 16.
آیا می توان گفت هر که در این جهان کوردل است در آن جهان نیز کوردل گمراه خواهد بود؟تکامل روحی برای بشر در این جهان در اثر تکلیف و امتثال تکلیف به وجود می آید. به هر نسبت که بنده ای در راه انجام دستورات الهی بیشتر تلاش کند و موجبات خشنودی آفریدگار خویش را فراهم آورد به مراحل بالاتری از کمال نائل خواهد آمد. بر این اساس تکامل انسان در آخرت هم نتیجه اعمال وی در دنیاست، هر که در دنیا بیشتر به تکالیف خویش عمل کرده باشد، آنجا به خداوند نزدیک تر و از قرب الهی بیشتر برخوردار خواهد بود و آنکه در دنیا سهل انگاری کرده و از امکانات و استعدادهای خویش درست استفاده نکرده باشد پس از گذشت از این جهان گمراه معذب خواهد بود. قرآن مجید می فرماید:«من کان فی هذه اعمی فهو فی الاخرة اعمی و اضل سبلاً؛ آنکه در این جهان کور است(چشم دلش نابیناست) در آخرت هم نابینا و گمراه تر خواهد بود».(13)

« بخش پاسخ به سؤالات »

13) سوره اسراء، آیه 72.
لقاء الله چگونه است؟لقاءالله، به معنی رسیدن به خداست، تردیدی نیست که دین خدا و رؤیت وی با چشم سر برای انسان، چه در دنیا و چه در آخرت، محال است ولی از قرآن مجید و احادیث(14) بسیاری استفاده می شود که خدا را می توان با چشم دل دید و این مقام متعالی برای همگان دست یافتنی نیست و تنها افراد ویژه ای از اولیای خدا و برگزیدگان به این موهبت می رسند.

« بخش پاسخ به سؤالات »

14) سوره انعام آیه 31. سوره کهف آیه 110. سوره عنکبوت آیه 5. میزان الحکمة، ج 8، ص 527-526 .

logo new موسسه در راه حق، نشر و ترویج معارف اسلامی