مباحث کلی امامت / شئون امامت / ولایت تکوینی

نوشته شده توسط Super User. ارسال شده در امامت خاصه

پرسش	پاسخ
هدایت به امر چیست؟ و فرق آن با امامت کدامست؟	مفهوم هدایت غیر از مفهوم امامت است. هدایت به معنای راهنمایی است، ولی مفهوم امامت به معنای پیشوایی است که لازمه پیشوایی، هدایت نیز هست، و هدایت به معنای عام، ارائه طریق است و آنگاه که ارائه طریق در جهت حق و عبودیّت اللَّه باشد، هدایت در صراط مستقیم خواهد بود. «اعبدونی هذا صراطٌ مستقیم» و زمانی که شخصی پیشوا علاوه بر ارائه طریق، فرد را تا مقصد همراهی کند. هدایت به امر کرده «و جعلناهم ائمّةً یهدون بامرنا» بنابراین هدایت از لوازم امامت و پیشوایی است. « بخش پاسخ به سؤالات »
آیا هدایت به امر، یک نوع هدایت جبری است؟	به نظر می رسد که این اشکالات براساس عدم دقّت در معنای هدایت به امر و ولایت باطنی امام است. بدین لحاظ به طور اجمالی، معنای هدایت به امر را توضیح می دهیم. هدایت به امر در مقابل هدایت ظاهریِ امام است. هدایت ظاهری عبارت است از آموزش احکام و تعلیم مسائل مربوط به دین و مذهب؛ که در اصطلاح از آن به ارائه طریق تعبیر می شود. هدایت به امر، عبارت است از یک تأثیر و جذبه معنوی که در افراد مستعدّ و دل های پاک و ارواح تابناک صورت می گیرد بدین گونه که امام با یک نیروی ملکوتی در آن ارواح تأثیر کرده و آنان را به طرف کمال سوق می دهد و این تکامل از ناحیه امام گرچه در اثر لیاقت و شایستگی آنان صورت می گیرد ولی نمی توان آن را به صورت جبر دانست. این مانند توفیقی است که خداوند به افراد صالح و شایسته عنایت می فرماید؛ که در پرتو آن مقدمات کارهای نیک برای آنان فراهم می شود و این حقیقت یکی از شؤون امامت است. زیرا امامت تنها به معنی حکومت نیست. بلکه امامت به معنی رهبری به سوی کمال است. لیکن رهبری گاهی ظاهری است و گاهی رهبری معنوی و باطنی که نام آن هدایت به امر است. در این صورت روشن می شود که پیروان ائمّه، هنگامی که از آن نیروی ملکوتی امام برخوردار می شدند نیروی بیشتری پیدا می کردند؛ در نتیجه، استقامت در راه عقیده و هدف در آنان تقویت می شد. « بخش پرسش و پاسخ »
امام«علیه السلام» از چه راهی لیاقت و صلاحیّت هدایت باطنی انسان ها را به دست می آورد؟	تمام مقام ها و منزلت های ائمه«علیهم السلام» با توجّه به آیات قرآن و روایات در اثر رسیدن به مقام مخلصین است. مقام مخلصین، مقامی است که انسان در اثر مجاهدت های بسیار به دست می آورد. البته خداوند این مقام و این خلوص را در عُبّاد خویش دیده و آنها را برای این مقام رفیع انتخاب کرده است. خداوند متعال در قرآن می فرماید: «انّ اللَّه اصطفی آدم و نوحاً و آل ابراهیم؛ خداوند برگزید و انتخاب کرد آدم و نوح و آل ابراهیم را برای پیامبری و هدایت». که این انتخاب کردن در اثر رسیدن آنها به مقام مخلصین است. چنان که مخلصین از درگاه خدا از جمیع جهات با سایر بندگان تفاوت دارند. و برای همین مقام است که معصوم از گناه می شوند؛ زیرا شیطان بر آنها سیطره ندارد. و با این مقام است که مُطّلع از غیب الهی و اسرار علوم و معارف حضرت حقّ می شوند و صاحب شأن هدایت باطنی انسانها می شوند. به همین جهت خداوند، شرط امامت را به طور مطلق ظالم نبودن می داند، آنجا که در پاسخ حضرت ابراهیم«علیه السلام» که پرسید: آیا این مقام در ذرّیه من خواهد بود؟ فرمود:«لاینال عهدی الظالمین؛ عهد من به کسی که ظلم کرده باشد، نمی رسد». پس امام، کسی است که در تمام طول عمر خود گناه نکرده باشد و کسی که هر چند گناهی کوچک از او سر زده باشد، یا ظلم و شرکی از او بروز کرده باشد، گرچه توبه نموده و اثر گناه از بین رفته باشد امّا امام نخواهد بود. « بخش پاسخ به سؤالات »
هدایت به امر چیست؟	پیامبر یا امام دارای دو گونه هدایت است: هدایت ظاهری و هدایت باطنی. هدایت ظاهری پیامبر و امام این است که احکام دین را به مردم می آموزند و آنان را به تعالیم کتاب آسمانی آشنا می سازند و از این رهگذر، انسان ها را به سعادت واقعی رهنمون می شوند. هدایت باطنی پیامبر و امام این است که براساس ولایت و تسلّط معنوی و احاطه غیبی که برای امام است، افرادی را که دارای زمینه های مستعد می باشند و آمادگی برای کمالات بیشتری در وجود آنان هست به کمالات عالی تر سوق داده و در پرتو افاضات معنوی خویش، آنان را بالا می برند. این گونه دوم هدایت امام و پیامبر را هدایت به امر می نامند و این گونه هدایت بر اساس آنچه در درس خواندید در همه پیامبران نبوده و در برخی از آنان وجود داشته است، حضرت ابراهیم«علیه السلام» در آغاز پیامبری خویش دارای این مقام عالی نبود، امّا پس از اینکه خدا او را به کلماتی آزمایش کرد و ابراهیم از عهده آزمایش الهی به خوبی برآمد، وی را به مقام امامت که همان هدایت به امر است مفتخر ساخت . یادآوری این نکته هم لازم است که زمینه های مستعد که هدایت به امر در مورد آنها صورت می گیرد، در اثر انجام وظایف دینی و عمل کردن به دستورات خداوند در انسان به وجود می آید. بنابراین ایجاد زمینه های مستعدّ در اختیار خود انسان است و هر کسی می تواند این زمینه را در خود به وجود آورد تا برای آن الطاف ویژه شایستگی پیدا کند. و نیز روشن شد که هدایت به امر، یکی از ابعاد ولایت تکوینی پیامبر و امام معصوم«علیهم السلام» است . « بخش پرسش و پاسخ »
فائده تکوینی و تشریعی امام«علیه السلام» را بیان کنید؟	فایده تکوینی یعنی فایده ای که آن وجود گرامی در نظام آفرینش و در جمیع عالم کهکشان ها و سیّارات، منظومه ها، جمادات، نباتات، انسانها و... دارد. از حضرت امام سجّاد«علیه السلام» روایت شده است که آن حضرت فرمودند: ما پیشوای مسلمین و حجّت بر اهل عالم و سادات مؤمنین و رهبر نیکان و صاحب اختیار مسلمین هستیم. ما امانِ اهل زمین هستیم. چنانکه ستارگان امان اهل آسمانند. به واسطه ماست که آسمان بر زمین فرود نمی آید؛ مگر وقتی که خدا بخواهد و به حرمت ما باران رحمت نازل و برکات زمین ظاهر می شود. اگر ما روی زمین نبودیم، زمین اهلش را فرو می برد. سپس فرمود: از روزی که خدا آدم«علیه السلام» را آفرید تا حال هیچگاه زمین از حجتی خالی نبوده است؛ ولی آن حجّت، گاهی ظاهر و مشهود و گاهی غایب و مستور بوده است و تا قیامت نیز از حجت خالی نخواهد بود. راوی سؤال کرد مردم چگونه از وجود غایب منتفع می شوند؟ فرمود: همان طور که از خورشید پشت ابر انتفاع می برند تشبیه امام به خورشید کاملاً در خور دقّت و مطالعه است زیرا می دانیم که خورشید مرکز منظومه شمسی است جاذبه اش حافظ زمین است و آن را از سقوط نگه می دارد زمین را به دور خود چرخانده شب و روز فصول مختلف را ایجاد می کند؛ حرارتش سبب حیات و زندگی حیوانات و گیاهان و انسانست و در ترتب این آثار بین اینکه ظاهر باشد یا پشت ابر، تفاوتی وجود ندارد. وجود مقدّس امام«علیه السلام» هم خورشید و قلب عالم، مربّی و هادی تکوینی نظام آفرینش و انسانهاست و بین حضور و غیاب آن وجود گرامی تفاوتی نیست. و فایده تشریعی آن حضرت تشکیل حکومت حقّ و عدالت در جامعه، بیان و اجرای احکام و حدود الهی است. « بخش پاسخ به سؤالات »