خمس / مصارف خمس / سهم سادات / مسکین

پرسشپاسخ
آیا در قرآن به این مطلب که خمس را باید به سادات داد، اشاره شده است؟در آیه 41 سوره انفال، در این باره آمده است: «واعلموا انّما غنتم من شی فان للَّه خمسه و للرّسول ولذی القربی و الیتامی و المساکین و ابن السبیل ان کنتم امنتم باللَّه و ما انزلنا علی عبدنا یوم الفرقان یوم التقی الجمعان و اللَّه علی کل شی قدیر؛ ای مؤمنان، بدانید که هر چه غنیمت و فایده به شما رسد، خمس آن خاص خدا و رسول و خویشان او و یتیمان و فقیران و در راه ماندگان است...» کلمه «لذی القربی» در این آیه همان اهل بیت پیامبر«علیهم السلام» و سادات هستند؛ به همین جهت، از نظر فقها خمس به دو قسمت تقسیم می شود: یک قسمت از آن سهم سادات است و بنابر اقوی، به نظر امام«رحمه الله» باید با اذن مجتهد جامع الشرایط به سیّد فقیر یا سیّد یتیم یا سیّدی که در سفر مانده داده شود و نصف دیگر آن، سهم امام«علیه السلام» است که در این زمان باید به مجتهد جامع الشرایط داده شود یا به مصرفی که او اجازه می دهد، برسد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
چرا خمس(یک پنجم) برای سادات و برای غیر آنها که تعداد بیشتری نیز هستند زکات(یک دهم) شده است؟اولاً: تمامی خمس به سادات داده نمی شود، بلکه نصف آن که همان یک دهم باشد به آنان داده می شود و نصف دیگر آن، مربوط به امام«رحمه الله» است که در این زمان به مجتهادان داده می شود، تا در رده دین و ترویج احکام الهی و اداره حوزه های علمیه صر نمایند.
ثانیاً: همان طور که روشن است، به طور کلّی حقوق واجب مالی، از قبیل خمس و زکات برای بهبود وضع زندگی طبقات محروم و تعدیل اختلافات طبقاتی است. و یک دهم مخصوص سادات فقط به سادات فقیر داده می شود، تا حداقل امکانات زندگی را طبق شؤون خود داشته باشند.
ثالثاً: بر فرض اینکه تمامی مسلمانان به وظیفه خود عمل کنند و حقوق واجب خود را پرداخت نمایند، اگر سهم سادات از مصارفی که برای آن معیّن شده است زیاد بیاید، این زیادی به سادات داده نمی شود؛ بلکه این زیادی مخصوص امام«رحمه الله» است و اگر سهم سادات کم باشد و زندگی سادات فقیر را اداره نکند، از سهم امام«رحمه الله» کمبود آن را جبران می کنند.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا سهم سادات را می توان به پدر داد؟به نظر امام خمینی«رحمه الله» سهم سادات به پدر، در صورتی که خرج پدر بر انسان واجب باشد جایز نیست؛ البته می توان سهم سادات را به پدر داد، تا در غیر هزینه هایی که تأمین آنها بر فرزند واجب است صرف کند.
امّا در صورتی که فرزند خرج پدر را نمی دهد و مستقل است، می تواند سهم سادات را به پدر خود بدهد، تا صرف خود و خانواده خود نماید.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا دادن خمس به افرادی که خود را سیّد معرّفی می کنند صحیح است و موجب برائت ذمّه می شود؟خمس بر دو قسمت تقسیم می شود:
1. «سهم سادات» که بنابر احتیاط واجب، باید با اجازه مجتهد جامع الشرایط، به سیّد فقیر یا سیّد یتیم یا سیّدی که در سفر درمانده شده باشد، بدهند.
2. «سهم امام«علیه السلام»» که باید آن را به مجتهد جامع الشرایط بدهند یا به مصرفی که او اجازه می دهد برسانند.
در مورد کسی که خود را سیّد معرّفی می کند، در رساله مرحوم امام خمینی«رحمه الله» آمده: «به صرف اینکه کسی که بگوید سیّد هستم، نمی توان به او خمس داد، مگر آنکه 2 نفر عادل گفته او را تصدیق کنند».

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا می توان به عنوان سهم سادات، برای فردی سیّد، کارگری کرد؟در صورتی که با حاکم شرع، یعنی مجتهد جامع الشرایط یا نماینده تام الاختیار او مصالحه شود، می توان این گونه عمل کرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا به سیّد معصیّت کار می توان خمس داد؟در رساله امام«رحمه الله» آمده است که به شخصی که عادل نیست، می توان خمس داد؛ ولی در مسأله بعدی آمده است: «اگر خمس دادن کمک به معصیّت او باشد؛ نباید به او خمس داد. به سیّدی هم که آشکارا معصیّت می کند، بنابر احتیاط واجب نباید خمس بدهند».

« بخش پاسخ به سؤالات »

logo new موسسه در راه حق، نشر و ترویج معارف اسلامی