مشروعیت نظام

نوشته شده توسط Super User. ارسال شده در حکومت اسلامی

پرسش	پاسخ
مشروعیّت حکومت اسلامی یعنی چه؟	مفهوم مشروعیّت که از فلسفه سیاسی اسلام مطرح می شود مفهومی اصطلاحی دارد که نباید با معنای لغوی این واژه و واژه های هم خانواده اش اشتباه گرفت؛ به عبارت دیگر نباید مشروعیّت را با «مشروع» و «متشرعه» و «متشرعین» که از شرع به معنای دین گرفته شده است همسان گرفت. بنابراین، معنای این واژه در مباحث سیاسی تقریباً مرادف «قانونی» بودن است. و چون حکومتی مشروع بود، پس موظف اند از آن اطاعت کنند، و با توجّه به این معنا مشروعیّت یعنی «حقانیّت» زیرا میان «حق حاکمیّت» و تکلیف مردم در اطاعت تلازم برقرار است(1). « بخش پاسخ به سؤالات » 1) نقل با اختصار از کتاب پرسش ها و پاسخ ها، آیت اللَّه مصباح یزدی.
ملاک مشروعیّت حکومت اسلامی چیست؟	براساس بینش و عقیده اسلامی، چون خدای متعال مالک کل جهان است و همه عالم هستی مَلِک مُلک خداوند است. هیچ کس حق تصرّف در چیزی را ندارد مگر با اذن پروردگار عالم، زیرا او مالک حقیقی است و حکومت بر انسانها نیز در اصل حق خدای متعال می باشد و از شؤون ربوبیّت او است. هیچ کس حق حاکمیّت بر دیگری ندارد مگر آنکه از طرف خدای متعال مأذون باشد، یعنی حکومت کسی که از طرف خداوند نصب شده باشد، مشروع است. مصداق بارز و مورد قبول همه مسلمانان جهان حکومت رسول گرامی اسلام«صلی الله علیه وآله» می باشد و ما شیعیان معتقدیم که خداوند متعال بعد از رسول گرامی اش، امامان معصوم«علیهم السلام» را هم به عنوان جانشینان رسول اکرم«صلی الله علیه وآله» نصب فرموده است و آنها از طرف خداوند متعال منصوب شده اند که در بحث امامت مطرح شده است. ولی در زمان غیبت معصومین چگونه مشروعیّت حکومت اسلامی فهمیده می شود؟ آنچه که از روایات موجود در کتب فقهی و روایی شیعی به دست می آید این است که در زمان غیبت، فقیهی که واجد شرایط مذکور در روایات باشد حق حاکمیّت دارد و به تعبیر برخی روایات از طرف معصومان«علیهم السلام» به حکومت نصب شده است. پس مشروعیّت حکومت فقها زائیده نصب عام آنان از سوی معصومان«علیهم السلام» است(2). « بخش پاسخ به سؤالات » 2) نقل با اختصار از کتاب پرسش ها و پاسخ ها، آیت اللَّه مصباح یزدی.
چه اشکالی دارد که رأی مردم را در مشروعیّت حکومت اسلامی دخیل بدانیم؟	اگر بخواهیم رأی مردم را در مشروعیّت حکومت فقیه دخیل بدانیم باید ملتزم شویم که مشروعیّت دو جزء دارد و یک جز آن رأی مردم است و با عدم رأی مردم مشروعیّتی برای حکومت فقیه وجود ندارد. التزام به این سخن یعنی مردم حق حاکمیّت دارند آنهم در عرض حق حاکمیّت خداوند، در حالی که گفتیم حق حاکمیّت فقط از آن خدای متعال می باشد و هیچ کس جز ذات احدیّت مالک حقیقی هیچ چیز نیست تا حقّی برای او به وجود آورد. پس رأی مردم هیچ نقشی در مشروعیّت نظام الهی ندارد و فقط خواست تشریعی خدای تبارک و تعالی است که برای حکومت اسلامی مشروعیّت می آورد(3). « بخش پاسخ به سؤالات » 3) نقل با اختصار از کتاب پرسش ها و پاسخ ها، آیت اللَّه مصباح یزدی.
آیا دلیل عقلی برای ولایت فقیه وجود دارد؟	بله، اگر ما به روایات معصومین«علیهم السلام» در مورد رجوع به فقیه نظری نداشته باشیم، باز به حکم عقل باید ولی فقیه در عصر غیبت حاکم جامعه اسلامی باشد زیرا؛ خداوند متعال برای اداره جامعه احکامی را نازل فرموده است که در بسیاری از موارد نیاز به شخصی دارد که آنها را تفسیر و تبین کند همانطور که تمام قوانین دنیا چنین اند، به علاوه برای تطبیق احکام بر مصادیق و موارد آنها نیز گاه ابهاماتی وجود دارد، و بعد از تعیین مصداق، نوبت به اجرا می رسد. روشن است بهترین فرد برای اجرای احکام و قوانین اسلام کسی است که در هر سه مورد ایده آل باشد، یعنی بهترین قانون شناس، بهترین مفسر و بهترین مجری باشد که هیچ انگیزه ای برای تخلّف نداشته باشد. و هیچ اشتباهی در فهم و تفسیر و اجرای قانون برای او پیش نیاید. در فرهنگ ما چنین خصوصیّتی «عصمت» نام دارد و با وجود معصوم، او بر تمام افراد دیگر - به حکم عقل - برای اجرای قانون اولویّت دارد. در جوامع بزرگ که یک شخص نمی تواند اداره تمام امور را به عهده بگیرد، چنین فردی باید در رأس هِرَم قدرت باشد و تمامی مدیران با نظارت و ولایت او امور را به عهده گیرند. برترین مصداق معصوم، رسول اکرم«صلی الله علیه وآله» است و پس از ایشان ائمه معصومین«علیهم السلام» قرار دادند. امّا در زمان غیبت که عملاً چنین ایده آلی در میان ما نیست و نمی توانیم از وجود او بهره مند شویم، عقل حکم می کند که باید در عصر غیبت کسی باید در رأس هرم قدرت باشد که از هر جهت به امام معصوم شبیه تر باشد، یعنی در دین شناسی، تقوا و صلاحیّت برای اجرای احکام و قوانین اسلامی بهترین باشد. وقتی جامع بدون حکومت نمی شود طبیعی است که باید به سراغ کسی رفت که شناختنش از اسلام و عدالتش و تقوایش، بیشتر از دیگران باشد. و این صفات در ولی فقیه متجلس می شود. پس به حکم عقل ولایت فقیه یعنی رجوع به اسلام شناس عادلی که از دیگران به امام معصوم نزدیک تر است(4). « بخش پاسخ به سؤالات » 4) نقل با اختصار از کتاب پرسش ها و پاسخ ها، آیت اللَّه مصباح یزدی.