تزکیه

نوشته شده توسط Super User. ارسال شده در فضایل اخلاقی

پرسش	پاسخ
تزکیه در اصطلاحات تربیتی چه جوانبی از سازندگی را عهده دار است؟	تزکیه، واژه ای است که از آیات قرآن گرفته شده است. در آیه 2، سوره جمعه، به وضوح بر این مرحله از تربیت دینی تأکید شده است. تزکیه، یعنی پاک بودن یا به عبارتی روشن تر آزادی از وابستگی هاست. و این امر، اوّلین مرحله برای رسیدن به حدّ مطلوب از اخلاق دینی است. انسانی که اسیر هوای نفس، دنیا طلبی، عادات بد، تعصبات بی اساس و تأثیر محیط باشد، نمی تواند به مقصد برسد. جالب توجّه است که یکی از اصلی ترین وظایفی که برای انبیا ذکر شده، بعد از هدایت اعتقادی، برداشتن زنجیر اسارت ها از دل و دست آدمهاست: «یضع عنهم اصرهم و الاغلال التی کانت علیهم؛ (پیامبران) سنگینی ها و زنجیرهایی که بر آدمهاست برمی دارند(1).» این مرحله برای پاک شدن ظرف(یعنی انسان) مؤمن است تا مظروف(یعنی مراحل بعدی، مثلاً آموزش ها و آگاهی ها) را ضایع نکند. زیرا اگر ظرف پاک نباشد، هر چه در آن بریزند می آلاید و فاسد می کند. انسان در این مرحله، از اساسی ترین مراحل تربیت دینی، باید از کشش های نفسانی، وسوسه های شیطان و جذابیت های دنیا رها شود. پس خودسازی، به دلیل جاذبه های معنوی و عشقی که در دل انسان به وجود می آورد؛ وی را از دل سپردن به ظواهر حقیر دنیا باز می دارد. قرآن این مطلب را به زیباترین وجه تصویر نموده است: «الذین آمنوا اشدّ حبا للَّه؛ کسانی که ایمان آورده اند شدیدترین حبّ و کشش را به سوی خدا دارند». حاصل این شدّت محبّت، تحت شعاع قرار گرفتن دیگر جاذبه ها و آزادی مؤمن است. امام علی«علیه السلام» به زیبایی آنچه را که باید از این آیه فهمید توصیف کرده اند: «عظم الخالق فی انفسهم فصغرمادونه فی اعیهنم؛ بزرگی خداوند در آنها، دیگران را در چشمهایشان (متقین) حقیر و کوچک نموده است». البته تزکیه منافاتی با استفاده از امکانات دنیا ندارد؛ زیرا مؤمن بعد از معرفت، امیر دنیاست، نه اسیر آن. « بخش پاسخ به سؤالات » 1) سوره اعراف، آیه 157.

پرسش

پاسخ

تزکیه در اصطلاحات تربیتی چه جوانبی از سازندگی را عهده دار است؟

تزکیه، واژه ای است که از آیات قرآن گرفته شده است. در آیه 2، سوره جمعه، به وضوح بر این مرحله از تربیت دینی تأکید شده است.
تزکیه، یعنی پاک بودن یا به عبارتی روشن تر آزادی از وابستگی هاست. و این امر، اوّلین مرحله برای رسیدن به حدّ مطلوب از اخلاق دینی است.
انسانی که اسیر هوای نفس، دنیا طلبی، عادات بد، تعصبات بی اساس و تأثیر محیط باشد، نمی تواند به مقصد برسد. جالب توجّه است که یکی از اصلی ترین وظایفی که برای انبیا ذکر شده، بعد از هدایت اعتقادی، برداشتن زنجیر اسارت ها از دل و دست آدمهاست: «یضع عنهم اصرهم و الاغلال التی کانت علیهم؛ (پیامبران) سنگینی ها و زنجیرهایی که بر آدمهاست برمی دارند(1).» این مرحله برای پاک شدن ظرف(یعنی انسان) مؤمن است تا مظروف(یعنی مراحل بعدی، مثلاً آموزش ها و آگاهی ها) را ضایع نکند. زیرا اگر ظرف پاک نباشد، هر چه در آن بریزند می آلاید و فاسد می کند.
انسان در این مرحله، از اساسی ترین مراحل تربیت دینی، باید از کشش های نفسانی، وسوسه های شیطان و جذابیت های دنیا رها شود. پس خودسازی، به دلیل جاذبه های معنوی و عشقی که در دل انسان به وجود می آورد؛ وی را از دل سپردن به ظواهر حقیر دنیا باز می دارد. قرآن این مطلب را به زیباترین وجه تصویر نموده است: «الذین آمنوا اشدّ حبا للَّه؛ کسانی که ایمان آورده اند شدیدترین حبّ و کشش را به سوی خدا دارند». حاصل این شدّت محبّت، تحت شعاع قرار گرفتن دیگر جاذبه ها و آزادی مؤمن است. امام علی«علیه السلام» به زیبایی آنچه را که باید از این آیه فهمید توصیف کرده اند: «عظم الخالق فی انفسهم فصغرمادونه فی اعیهنم؛ بزرگی خداوند در آنها، دیگران را در چشمهایشان (متقین) حقیر و کوچک نموده است».
البته تزکیه منافاتی با استفاده از امکانات دنیا ندارد؛ زیرا مؤمن بعد از معرفت، امیر دنیاست، نه اسیر آن.

« بخش پاسخ به سؤالات »

1) سوره اعراف، آیه 157.

موسسه در راه حق، نشر و ترویج معارف اسلامی

اشتراک نشریات