رقَت قلب
| پرسش | پاسخ |
| چگونه می توان آیینه قلب را از گناهان بسیار پاک کرد؟ | تنها راه پاک شدن از گناه، توبه است. توبه یعنی هرگاه در اثر غفلت از پروردگار و متابعت هوای نفس مرتکب گناه شدیم، فوراً پشیمان شویم و تصمیم بگیریم که دیگر این عمل را تکرار نکنیم و از خدا طلب آمرزش کنیم. در مناجات تائبین از امام سجاد«علیه السلام» می خوانیم: «أَمات قلبی عظیمٌ جنایتی فأَجبه بتوبةٍ منک؛(1) خدایا قلب مرا گناهان بزرگ به مرگ نشانده، پس تو با توبه آن را زنده و با نشاط گردان»! این رهنمود عمده کار است و در احادیث دستوراتی مثل استفاده از موعظه، تفکر، رفت و آمد با علما و اهل فضیلت در اخلاق، ذکر، قرائت قرآن، یاد مرگ، روزه و یا مراعات در غذا، استغفار، دعا، باعث احیاء و جلوه قلب می شود. کارهایی نیز باید ترک شوند، مانند: حسد، حرفهای بیهوده و اضافی و...(2) . « بخش پاسخ به سؤالات » 1) مفاتیح الجنان، مناجاة خمس عشرة. 2) کتاب قلب سلیم، شهید دستغیب و روایات قلب در کتاب میزان الحکمه، ج 6، مراجعه شود. |
| رقت قلب و گریستن در چه مواضعی مطلوب است؟ | یکی از خصلت های انسانی که از فضیلت و ارزش بسیاری برخوردار است رقت قلب - در مقابل قساوت و سختی آن - می باشد. البته دل نازکی و رقت قلب در همه صحنه ها مطلوب نبوده و انسان نباید برای هر حادثه سختی در زندگی گریه کند. گریه، تنها برای چند امر مطلوب است. نخست: گریه از ترس خدا که در واقع ترس از عذاب و کیفر خداوند است. وقتی انسان مثلاً در باره رفتن از این عالم و تنهایی در قبر و عذاب هایی که برای گناهکاران در عالم برزخ و قیامت است، و صحنه محاسبه قیامت و بخش اعمال و عبور از صراط اندیشه کند، ترس برای او به وجود آمده، باعث می شود که بر خود و اعمال خود گریه کند و در پیشگاه خداوند اعتراف به تقصیر کرده، از گناهان توبه کند و مصمم باشد که در آینده مرتکب گناه نشود و واجبات الهی را به درستی انجام دهد. این حالت تأثر و گریه، مطلوب و شایسته است؛ چنانکه امامان ما با این که معصوم بوده اند در عین حال بسیار به مناجات و گریه و تضرع در برابر خداوند بر می خاستند. در یکی از دعاها از امام چهارم روایت شده که آن حضرت این مطلب را از خدا می خواهد که خدایا مرا به گریه بر خودم کمک کن. گریه دیگر که مطلوب است، گریه بر مصائب امام حسین«علیه السلام»، پیامبر«صلی الله علیه وآله» و سایر آن خاندان گرامی است که این تأثر و گریه دارای فضیلت بسیار است و انسان می تواند با اندیشیدن در مصائب آنان، این حالت تأثر و گریه را در خود به وجود آورد. شایان ذکر است که گاه گریه، تخلیه روانی است و برای شخص مصیبت دیده یک درمان محسوب می شود. درباره رقت قلب و قساوت قلب که اولی از ارزش های اخلاقی و دومی از رذایل اخلاقی محسوب می شود، می توان به کتاب های اخلاقی مراجعه نمود؛ از جمله کتاب آیین زندگی و درس های اخلاق اسلامی. « بخش پاسخ به سؤالات » |
موسسه در راه حق، نشر و ترویج معارف اسلامی
English (UK) 
Persian (IR)