بلوغ، تکلیف، تقلید و روحانیت

ارسال شده در بلوغ، تکلیف، تقلید و روحانیت

پرسش	پاسخ
تکلیف کسی که قبل از بلوغ، مالی را از کسی برداشته است چیست؟	کسی که قبل از بلوغ، مالی از دیگران برداشته است، پس از بلوغ اگر صاحب آن را می شناسد، باید آن را به او رد کند، و اگر نمی شناسد از طرف صاحبش صدقه بدهد. « بخش پاسخ به سؤالات »
حکم دختری که پس از نُه سالگی به برخی احکام واجب عمل نکرده است چیست؟	دختری که 9 سالش تمام شده باشد، نماز بر او واجب است و روزه هم اگر شرایط آن در او باشد(برایش ضرر نداشته باشد)، بر او واجب است، و روزه هایی که بعد از تمام شدن نه سالگی نگرفته است، باید قضای آن را به جا آورد. در مورد کفّاره آن مکلّف به رساله مرجع تقلید خود مراجعه کند. « بخش پاسخ به سؤالات »
هنگامی که انسانی به سنّ بلوغ می رسد، چه وظایفی دارد؟	کسی که بالغ می شود، تکالیف الهی بر او واجب می شود و تکالیف بر سه قسم است: 1. اعتقادی؛ 2. اخلاقی؛ 3. عملی. تکالیف اعتقادی عبارت است از: عقیده به اصول اعتقادات اسلامی؛ یعنی توحید، نبوّت، معاد، عدل و امامت که باید آنها را براساس یقین و استدلال بیاموزد. تکالیف اخلاقی این است که اخلاق رذیله و صفات زشت و ناپسند را از جان خویش دور ساخته، ارزش های والای اخلاقی را جایگزین آنها سازد. تکالیف عملی عبارت است از: احکامی که در رساله مرجع تقلید وی آمده است. « بخش پاسخ به سؤالات »
آیا خردسالان می توانند بگویند ما در دوره خردسالی نماز نمی خوانیم و بعد از رسیدن به مرحله تکلیف نماز خواهیم خواند؟	در جواب باید گفت: که آری افراد بسیاری هستند که چنین می کنند و در دوره خردسالی به نماز و شعایر اسلامی بی توجهند، امّا آنچه که در روایات ما آمده، این است که اولیای محترم از ابتدای خردسالی، فرزندان خود را به نماز خواندن ملزم نمایند تا در آغاز تکلیف، انجام واجبات در نظر آنان دشوار جلوه نکند و خدای و خدای ناکرده نماز و سایر عبادات را مهمل نگذارند. « بخش پاسخ به سؤالات »
آیا نخواندن نماز برای نوجوانانی که سن آنان کمتر از 15 سال است، گناه محسوب می شود یا نه؟	انسان تا به حدّبلوغ نرسیده، تکالیف و وظایف شرعی بر وی واجب نمی شود(1)؛ ولی شایسته است که نوجوانان پیش از رسیدن به بلوغ، خویشتن را به انجام تکالیف مذهبی عادت دهند تا در موقع بلوغ انجام آن ها برایشان دشوار نباشد. « بخش پاسخ به سؤالات » 1) به علایم بلوغ در پرسش و پاسخ همین مجموعه رجوع کنید.
ملاک در بلوغ، سال قمری است یا شمسی؟	در سنّ بلوغ، سال قمری ملاک است و پانزده سال کامل قمری برای پسر و نه سال قمری کامل برای دختر، نشانه بلوغ است. از آنجا که معمولاً شناسنامه ها براساس سال شمسی است، چنانچه پانزده سال شمسی کامل بگذرد، با کم کردن 150 روز از آن، تقریباً پانزده سال کامل قمری به دست می آید. زیرا معمولاً سال شمسی و قمری ده روز با یکدیگر تفاوت دارند. « بخش پاسخ به سؤالات »
منظور از بلوغ دیررس و بلوغ زودرس چیست؟	در محیطی که طبیعتاً جوانان در سنّ 15 و 16 بالغ می شوند، اگر کسی در اثر عوامل مخصوصی - مثلاً در 13 سالگی - بالغ شد، این را بلوغ زودرس می گویند، و اگر کسی در همان محیط در سنّ بیست سالگی بالغ شد، بلوغ دیررس نامیده می شود. یکی از عواملی که می تواند از بلوغ زودرس جلوگیری کند غدّه اپی فیز است. « بخش پاسخ به سؤالات »
آیا برای رسیدن به تکلیف تمام علائم بلوغ لازم است؟	لازم نیست برای تحقق بلوغ هر سه علامت در انسان پدیدار شود. چنانچه یکی از علایم بلوغ هم تحقق یابد، بلوغ ثابت می شود؛ مثلاً چنانچه 15 سال در پسر تمام شود، بالغ می گردد و نماز و روزه و سایر تکالیف با شرایطی که دارند، به عهده او می آید. « بخش پاسخ به سؤالات »
چه تکالیفی بعد از بلوغ واجب می شود؟	کسی که به حدّ بلوغ رسید، باید به تمام تکالیف شرعی متعهد شده، واجبات را به جا آورد و از محرمات بپرهیزد. « بخش پاسخ به سؤالات »
علائم مکلّف شدن چیست؟	پسر با یکی از علامت های زیر مکلّف می شود: 1. 15 سال قمری او تمام شده، وارد 16 سال گردد؛ 2. محتلم شود؛ یعنی منی از او خارج می گردد؛ 3. مویِ درشت بالای عورت او روییده شود. « بخش پاسخ به سؤالات »
چرا دختران زودتر از پسران به بلوغ می رسند؟	اصل این موضوع که دخترها عموماً از پسرها زودتر بالغ می شوند، جای گفتگو و تردید نیست. در تمام جوامع بشری، دخترها زودتر از پسرها برای ازدواج آمادگی پیدا می کنند؛ یعنی زودتر رشد کرده، بالغ می شوند. ممکن است گفته شود در مناطق معتدل نوعاً دخترها در حدود ده سالگی و پسرها در حدود پانزده سالگی بالغ می شوند؛ ولی در سایر نقاط تفاوت هایی به چشم می خورد؛ مثل اینکه در بعضی از محیطها دختران در حدود سیزده سالگی بالغ می شوند. در هر حال، اسلام یک قانون عمومی کلّی برای تکلیف قرار داده است که دخترها پس از تمام شدن نه سال قمری و پسرها پس از پایان پانزده سال قمری باید واجبات خود را از قبیل نماز و غیره انجام دهند و مرتکب گناه نشوند. در مورد ازدواج هم اسلام لازم ندانسته که در این سن ازدواج صورت گیرد، بلکه دختران و پسران می توانند تا زمانی که آمادگی کامل برای ازدواج پیدا نکرده اند، ازدواج را به تأخیر بیندازند؛ ولی در عین حال بالا بردن سن ازدواج صحیح نیست؛ زیرا این کار هم برای دختران و هم برای پسران مفاسدی را در پی خواهد داشت. « بخش پاسخ به سؤالات »
آیا سنّ بلوغ دختر در 13 سالگی است؟	بنابر فتوای مشهور فقهای عظام، دختر در نُه سالگی به سنّ بلوغ می رسد. « بخش پاسخ به سؤالات »
منظور از پانزده یا نه سالِ قمری چیست؟	این که بلوغ پسران و دختران را با سال قمری حساب می کنند، منظور سالی است که مقیاس زمانش ماه است که مجموعاً 354 شبانه روز شمسی محاسبه شده است. بر خلاف سال شمسی که مقیاسش گردش زمین به دور خورشید است و مساوی با 356 شبانه روز و 5 ساعت و 48 دقیقه و 46 ثانیه است. « بخش پاسخ به سؤالات »
آیا بلوغ در تکلیف شامل بلوغ در تمام شئونات زندگی می شود؟	اینکه دختر در سن 9 سالگی بالغ می شود و مکلّف می گردد، بدان معنا نیست که باید او را که در تمام ابعاد زندگی در این سن دخالت داد؛ مثلاً در مورد یتیمان، قرآن مجید می فرماید: «وابتلوا الیتامی حتّی اذا بلغوا النکاح فان آنستم منهم رشدا فارفعوا الیهم اموالهم...». در این آیه کریمه، رشد اقتصادی یتیمان نیز مورد توجّه قرار گرفته است. بنابراین اشکالی ندارد که در برخی مسائل مهم سیاسی، سن خاصّی را که در آن سن معمولاً دختران دارای رشد سیاسی هستند، معیار قرار گیرد. « بخش پاسخ به سؤالات »
گناهی که انسان قبل از بلوغ انجام می دهد، چه صورتی دارد؟	انسانی که به سنّ تکلیف نرسیده است، چنانچه گناهی انجام دهد در نامه عمل وی نوشته نمی شود؛ ولی باید توجّه داشت که کسی که علاقه به سرنوشت خویش و سعادت و رستگاری خود دارد، باید پیش از سنّ تکلیف، تقوا پیشه کند و با انجام کارهای پسندیده و مطلوب و پرهیز از کارهای زشت و غیر مطلوب، نقش خویش را پاکیزه و مهذّب سازد، تا موقعی که وارد سنّ بلوغ و تکلیف می شود از نورانیّت و صفا برخوردار باشد و انجام طاعات و اجتناب از محرمات برای او آسان و سهل باشد. « بخش پاسخ به سؤالات »
تکلیف نمازها و روزه هایی که انسان در اوایل بلوغ از روی خجالت انجام نداده چیست؟	هر مقدار از نماز و روزه هایی که یقین دارد در زمان تکلیف و بلوغ از او قضا شده است، باید قضای آنها را به جا آورد. لازم به یادآوری است چنانچه منی از انسان خارج شود، برای نماز باید غسل کرد و اگر خجالت بکشد و به وظیفه خود عمل نکند، معصیّت کرده است. « بخش پاسخ به سؤالات »
تکلیف چیست؟ و آیا برای دختری که به تکلیف می رسد، روزه گرفتن دشوار نیست؟	تکلیف لطف و موهبتی از جانب خداوند است و این که دختر نه سالش تمام شد بالغ و مکلّف می شود، دلیل بر این است که این استعداد و ظرفیت برای دختر در این سن هست. آری؛ چنانچه نتواند مثلاً روزه ماه رمضان بگیرد، یا بترسد که مریض شود، یا اگر مریض است مرضش طول بکشد، بر او واجب نیست. « بخش پاسخ به سؤالات »
کسانی که قادر به انجام احکام الهی نیستند، چه حکمی دارند؟	شخصی که به نحو کامل قادر نیست، مانند دیوانه، تکلیف از او ساقط است. امّا شخص عاقل مکلّف است به هر مقداری که توانایی دارد، به انجام تکالیف قیام کند؛ مثلاً شخصی که نمی تواند نماز را ایستاده بخواند، نماز از او ساقط نمی شود، بلکه باید نشسته بخواند. اگر فرض کنیم که قدرت خواندن نماز را به تمام ابعادش نداشته باشد، دست کم می تواند از قلب، صورتِ نماز را بگذارند. بنابراین، تکلیف ساقط نیست، امّا صورت انجام تکلیف شخص عاجز با قادر تفاوت دارد. « بخش پاسخ به سؤالات »
آیا یک روستایی هم باید تمام احکام را بداند؟	یک روستایی نیز در حدّی که می تواند بفهمد، وظیفه دارد که نماز و سایر اعمال خویش را مطابق دستور انجام دهد و اگر از آموختن احکام تخلّف کند و عمل را برخلاف دستور خداوند، انجام دهد معصیّت کرده است. آری؛ اگر قاصر باشد(در آموختن تقصیری مرتکب نشده باشد) معذور خواهد بود. « بخش پاسخ به سؤالات »
افراد کر و لال نسبت به نماز و روزه و... چه حکمی دارند؟	شخصی که کر و لال است، چنانچه تفهیم مسئله و حکم شرعی به او ممکن باشد، باید به او نماز و روزه و دیگر احکام شرعی را تفهیم کرد و اگر ممکن نیست، وظیفه ای برای دیگر افراد نیست و زن و فرزندان او می توانند برای تصرّف در اموال وی از حاکم شرع اجازه بگیرند. چنانچه شخص مذکور فوت کند، پسر بزرگ تر او قضای نمازها و روزه های او را باید به جا آورد. « بخش پاسخ به سؤالات »
تکلیف چیست؟	تکلیف و مسؤلیّت، موهبتی بزرگ است که با آغاز بلوغ در مورد پسر و دختر تحقق می یابد، و این موهبت به دختران زودتر تعلّق می گیرد؛ زیرا دختران با پایان گرفتن سنّ 9 سالگی، مکلّف می شوند و پسران با تمام شدن سن 15 سالگی مکلّف می گردند. نکته قابل توجّه این که قبل از تکلیف، گرچه گناه نوشته نمی شود، ولی وقتی انسان به گناه عادت کرد، ترک آن در دوران تکلیف مشکل تر می گردد. از این رو، باید قبل از تکلیف پسران و دختران به کارهای خوب عادت داده شوند، تا با وارد شدن تکلیف، انجام آن کارها و دوری از گناه برای آنان سخت و دشوار نباشد. « بخش پاسخ به سؤالات »
اگر کسی نتواند احکام را یاد بگیرد، چه حکمی دارد؟	شخص تا آنجایی که قدرت بر تعلیم احکام دارد، باید آنها را فرا گیرد و عمل کند. در جاهایی که به هیچ وجه توانایی بر فراگیری و عمل ندارد، معذور است. « بخش پاسخ به سؤالات »
مهم ترین چیزی که بعد از بلوغ برای شخص لازم است، چیست؟	مهم ترین چیزی که با فرا رسیدن سنّ بلوغ بر عهده انسان است این است که اصول اعتقادات خویش را براساس یقین استوار سازد و مسائل فرعی - عملی که حکم آنها در رساله ها آمده و مورد ابتلای انسان در زندگی واقع می شود، بیاموزد و به کار بندد. برخی از واجبات، موقوف به شرایطی است، یا وقت معیّنی دارد، که با توجّه به آن شرایط و وقت معیّن واجب می گردد؛ مانند حج که در حال استطاعت واجب می شود، و یا روزه ماه رمضان که در ماه رمضان واجب می گردد و یا نماز پنج گانه شبانه روز که در اوقاتشان به جا آورده می شود. انسان بالغ که به تکلیف می رسد، همان گونه که باید واجبات را به جا آورد، از تمام محرمات و گناهان؛ مانند دروغ، غیبت، تهمت زدن به دیگران و... نیز باید اجتناب نماید. « بخش پاسخ به سؤالات »
چگونه می توان جوانی را که در آستانه بلوغ است، به پیروی از دستورات دینی دعوت کرد؟	انسان فطرتاً طالب سعادت و رستگاری خویش است و از عوامل زیان بخش می گریزد. یگانه وسیله ای که سعادت انسان را در تمام جنبه های زندگی تأمین می کند، پیروی از دستورات دینی است؛ زیرا قوانین دینی را خداوند - که دارای علمی محیط و گسترده و آگاه به تمام نیازهای انسان در زندگی است - مقرر فرموده است و مخالفت با قوانین الهی سبب کیفر و مجازات در دنیا و آخرت است. بر این اساس، کسی که به حدّ بلوغ رسیده باشد، باید در احکام دینی از مجتهدی که شرایط تقلید را دار است، احکام را فرا گرفته، به آنها عمل کند، تا به سعادت در زندگی نایل گردد. « بخش پاسخ به سؤالات »
اگر کسی از نظر جسمی به حدّ بلوغ برسد و سنّ او کمتر از 15 سال باشد، آیا نماز بر او واجب می شود؟	بلوغ نشانه هایی دارد که هر یک از آن نشانه ها ظاهر شود، شخص بالغ و مکلّف می شود. یکی از نشانه های آن این است که 15 سال کامل شود؛ دیگر اینکه موی درشت بالای آلت بروید؛ نشانه سوم این است که در خواب از انسان منی خارج شود. « بخش پاسخ به سؤالات »

چاپ