تعاریف ابعاد روحی
| پرسش | پاسخ |
| منظور از خود در خودسازی چیست؟ | در اندیشه دینی انسان در شکل واقعی خودش دیده می شود. یعنی انسان در همه ابعاد انسان با حیوانات در هوش، حافظه و حواس و ادراکات حسی مشترک است. اما در استعدادهای بزرگی مثل عقل، فکر، روح، اراده، انتخاب و جنبه های ناشناخته، با حیوان تفاوت دارد. این خود واقعی عادی است که انسان باید آنرا سامان دهد و به بهترین وضع بسازد. شناخت این خود و تربیت آن را در دین به عهده گرفته است. و انسان را از صنایع نمودن خویش بر حذر داشته والعصر ان الانسان لفی خسر(1)گویای همین حقیقت است. خسران و زیادی آدمی بسیار بزرگ است اگر به این خود نپردازد و به چیزهایی حقیرتر و پائین تر مشغول شود. باروری این خود در بستر ایمان و و باور خداوند و معاد است به همین خاطر قرآن کریم می فرماید: الذین خسروا انفسهم فهم لایؤمنون آنان که خودشان زیان کرده اند پس همانها ایمان نمی آورند. در آغوش هدایت خداوند، انسان از این زیان بزرگ که به بلندی ابدیت است، نجات می یابد در قرآن می خوانیم کسی را که خداوند هدایت نمود، پس او راه یافته است، و آنرا که گمراه نمود پس آنانند زیانکاران(2)پیامبران«صلی الله علیه وآله»بارور کنندگان این خود هستند امام علی«علیه السلام» در نهج البلاغه می فرمایند: لیثیروا لهم دفائن العقول؛پیامبران آمدند تا در گنجینه های عقلی انسان، انقلاب و ثوره ایجاد کنند. « بخش پاسخ به سؤالات » 1) سوره عصر . 2) اعراف 178 . |
| چرا در قرآن،انسان را عجول و بخیل خوانده است؟ آیا این به معنای تبرئه انسان از گناهکاری نیست؟ | آنچه از ظاهر آیات کریمه قرآن به دست می آید، این است که انسان طبعاً عجول و بخیل است، ولی می تواند با عمل به دستورهای سازنده اسلام، خویشتن را تربیت کند و نفس خویش را از دو صفت ناپسند بپیراید.حقیقت، کار تربیت دینی است که انسان را یاری دهد تا از طبیعت ها و طبیعی هایش صفتهای ناپسندش دور شود. فاصله چون انسان از صفات ناپسند خویش دوری گزیند، صفات نیکش نمود می یابد و به سوی کمال گام بر می دارد. درباره صفت بخل نیز باید بگوئیم. این حالت نیز در موردی اشاره به طبع دست نخورده آدمی است که همه چیز را برای خود می خواهد، اما با تربیت دینی و درک ارزش اتفاق و ایثار و توشه اندوزی برای آخرت، از بخل فاصله می گیرد و گاهی در قرآن برای محاکمه انسان است که می فرماید: اگر تمام عالم در دست شما بود. « بخش پاسخ به سؤالات » |
| حالات روانی ما معلول چیست؟ مثلاً بعضی زود رنج هستند و بعضی خیر...؟ | آنچه مسلّم است همه ما انسانها از یک ساختار واحد بهره مندیم. یعنی نه تنها جسم ما یک ارگانیزم مشترک است با خاصیّت های هماهنگ، همانطور روح و نفس که سرمایه شخصیّتی انسان از آن حاصل می شود، نیز واحدی باشد. امّا تحت تأثیر عواملی مثل وارثت تغذیه، عادتها، محیط و تربیت شاکله ها پی ریزی می شود و بر آن اساس عمل می کند که قرآن فرمود: «کل یعمل علی شاکلته(3)» که در حدیث شاکمله به نیت(4) تفسیر شده، یعنی همان انگیزه باطنی و سائق روانی انسان. امّا آنچه اصالت دارد این اجزاء نیست بلکه ترکیب این عوامل و مؤثّرترین سبب، حاکمیّت اراده انسانی است که می تواند حالات روحی و روانی ما را کنترل کند. تربیت نفس و روان انسان امری حتمی است که اگر با اهداف و روشهای مثبت ساخته شود به سعادت و تعدیل رفتار می انجامد «و نفس و ما سوّیها قد افلح منْ زکّیها؛(5) قسم به نفس انسان و آن کسی که تنظیمش نمود - به تحقیق رستگار و سعادتمند شد آنکه تزکیه و تربیتش نمود.» در این آیه امکان تربیت مثبت را مشاهده می کنیم و در جهت منفی «و قد خاب مَنْ دسیها؛(6) و به تحقیق زیانکار شد کسی که نفس را آلوده کرده و از رشد بازداشت.» در این جا باید به روش های تربیتی و سازندگی نفس باید روی آورد تا رفتارهای شتابزده و منفی حاصل نشود. برای مثال اگر در کودکی انسان را با کمی دشواریها روبرو کنند و همیشه تمناها برآورده نشود، زود رنجی پا نمی گیرد. چه که نتیجه توقع می باشد. البته ممکن است عوامل دیگری نیز باشد که باید به متخصّصین و کتابها روانکاوی مراجعه شود. « بخش پاسخ به سؤالات » 3) سوره اسراء، آیه 84. 4) اصول کافی. 5) سوره والشمس، آیات 7 - 9. 6) سوره والشمس، آیه 10. |
موسسه در راه حق، نشر و ترویج معارف اسلامی
English (UK) 
Persian (IR)