غضب
| پرسش | پاسخ |
| چگونگی کنترل عصبانیت را توضیح دهید؟ | وجود عصبانیت و غضب در حدّ اعتدال از نظر عقل و شرع لازم است، اما عصبانیت در حدّ افراطی آن از صفات پست اخلاقی شمرده می شود و حیاتی حیوانی است که به هنگام تسلط، نور عقل را می پوشاند. در کتب اخلاقی راههایی پیشنهاد شده است که بسیار سازنده می باشد. فهرست این راهها چنین است: 1. بررسی آثار و عواقب خشم. در حدیث آمده است که پیامبر«صلی الله علیه وآله» فرمودند: «غضب ایمان را فاسد می کند، چنانکه سرکه عسل را». و حضرت امام صادق«علیه السلام» فرموده اند:« غضب کلید هر بدی و شرّی است». پایان خشم غالباً پشیمانی است و باعث دشمنی دوستان، و شماتت دشمنان و استهزاء اوباش و دلگیری خویش و بیماری تن می شود. گاهی خشم زمینه ساز ضررهای مادی، افشاء سرّ و تحقیر مسلمانان می گردد. 2. مطالعه آیات و احادیث در مذمت خشم و ستایش صبر و حلم و احوال شکیبایان. 3. خود داری از کلام و گفتاری که زمینه ساز خشم است. 4. دوری از همنشینی و مصاحبت با آدمهای عصبانی. 5. یاد غضب الهی و تسلط او، در مقابل غضبی که انسان بر ضعیف تر از خویش روا می دارد. 6. توجه به قدرت یافتن احتمالی ضعیف و انتقام او. 7. توجّه به احترام بر یاران نزد مردم و مطرود بودن فرد غضبناک. 8. تصور کردن خویش هنگام خشم که چقدر بد منظره است و کردار او خارج از نظم است. به علاوه پناه به خداوند از شر شیطان، نشستن در هنگام خشم در صورتی که ایستاده باشد و خوابیدن، اگر نشسته باشد، وضو با آب سرد، و تماس جسمی مثل دست دادن با کسی که رحم بوده باشد، توصیه شده است.(1) البته در صورتی که فرد عصبانی دچار بیماری عصبی باشد، باید به وسیله پزشک درمان شود. « بخش پاسخ به سؤالات » 1) توضیح بیشتر در کتب اخلاقی، مثل معراج السعاده و... آمده است. |
| آیا عصبانیت در هر صورت مذمت شده است؟ | اگر بغض عصبانیّت و خشم به خاطر خدا در جهت حفظ دین و ناموس و تأدیب و تربیت افراد، و دفاع از آبروی انسانی مظلوم و... باشد، چنین بغضی دارای قرب الهی است. و نداشتن این احساس نوعی نقص برای مؤمن محسوب می شود. با آنکه آیه معروف «والکاظمین الغیظ » و روایات زیاد در مذمت غضب داریم. ولی بنابر معیاری که گذشت امام کاظم«علیه السلام» می فرماید: «من لم یغضب فی الجفوه لم یشکر النعما؛(2) کسی که در جفا غضب نکند شکر نعمت را به جای نیاورده!» این احساس باید موجود باشد امّا ابراز آن بستگی به جایگاهها دارد. « بخش پاسخ به سؤالات » 2) بحارالانوار، ج 73. |
موسسه در راه حق، نشر و ترویج معارف اسلامی
English (UK) 
Persian (IR)