معجزه و نظام هستی

نوشته شده توسط Super User. ارسال شده در اعجاز انبیاء

پرسش	پاسخ
چگونه در عصر حاضر که با پیشرفت علم، برای هر پدیده ای توجیهی علمی قائل است، می توان مسأله معجزه را قبول کرد و چرا در زمان حاضر معجزه ظاهر نمی شود؟	معجزات انبیا هیچ گاه برخلاف علم نیست تا پیشرفت علم پذیرفتن آن را دشوار سازد؛ زیرا معجزات امور خارق العاده ای هستند که علل وقوع آن غیر از علل طبیعی و عادی است و دست علم از بررسی آن کوتاه است. معجزات در شمار امور محال و نشدنی نیز نیست تا پیشرفت علوم تعقلی و علوم طبیعی وقوع آن را ناممکن بداند. بهترین دلیل برای وقوع معجزات گزارش های تاریخی بی شماری است که انسان از مطالعه آنها نسبت به وقوع معجزات یقین پیدا می کند. از جمله معجزه حضرت عیسی«علیه السلام» که مرده را زنده می کرد و معجزات رسول الله«صلی الله علیه وآله» مانند دوپاره کردن ماه و قرآن مجید که معجزه ای جاوید و ابدی است. اینکه چرا در حال حاضر معجزه به وقوع نمی پیوندد اولاً: همچنان که گفته شد قرآن کریم معجزه بزرگ رسول الله«صلی الله علیه وآله» است که همچنان زنده و پابرجاست. دوم اینکه: معجزه برای اثبات ادعای پیامبر است و پس از اثبات پیامبری رسول الله«صلی الله علیه وآله» و ختم نبوت، نیازی به معجزه دیگری در عصرهای بعد از بعثت نیست. لیکن، کرامات بسیاری از معصومان«علیهم السلام»، چه آنها که رحلت کرده اند و چه حضرت حجّت«علیه السلام» که در قید حیات است، و نیز کرامات متعددی از اولیاء خدا، چه از مردگان(مانند حضرت ابوالفضل العباس و برخی صالحان) و چه از بندگان خالص خدا که در قید حیات هستند، در هر زمان و هر مکانی سر می زند. این کرامات نیز پرتوی از ارتباط با عالم ملکوت و شمه ای از اعجاز الهی است. « بخش پاسخ به سؤالات »
آیا معجزه با قانون علّیت ناسازگار است؟	معجزه چیزی فرا از قانون علیّت نیست، بلکه معجزه نیز دارای علّت است، ولی علّتش ماورای طبیعی است. باید توجه داشت که علل طبیعی بنابر اصطلاح فلسفی، علتّهای «معدّد» هستند نه «موجد». البته میان علّت معدّد و معلول سنخیّت لازم است، یعنی هر چیزی نمی تواند معدّد هر چیزی دیگر شود. به عنوان مثال برای روشن کردن کبریت نمی توان آن را روی یخ گذاشت، بلکه باید در اثر اصطکاک و مالش با چیزی دیگر، آن را روشن کرد. عقل ما به تنهایی نمی تواند دریابد که چیزی علّت معدّد چیزی است، بلکه باید از راه تجربه بدین موضوع دست یابد ولی ما، در مجرّدات نمی توانیم دست به تجربه زنیم و دریابیم که مجرّدات چه تأثیری در اشیا دارند. تجربه این است که ما شرایط حاکم بر چیزی را تغییر دهیم و از همین تغییر، به علّت آن دست یابیم. به عنوان مثال برای این که دریابیم آیا آتش، علّت(به معنای مسامحه ای) حرارت هست یا نه، باید آتش را خاموش ساخت، آن گاه پایان یابد، در می یابیم که آتش، علّت حرارت است. آیا چنین تجربه ای را می توان درباره مجرّدات به دست آورد؟ پاسخ، منفی است؛ زیرا اوّلاً مجرّدات احساس شدنی نیستند تا تأثیرشان احساس، و ثانیاً مجرّدات تغییر پذیر نیستند و از این رو، تجربه پذیر نیز نیستند. نکته دیگر این که علتّهای طبیعی انحصاری نیستند؛ یعنی در عالم طبیعت بسیاری از علتّهای طبیعی و اعدادی جانشین یکدیگر می شوند. و برای باز شناختن علتّهای جایگزین، به تجربه نیازمندیم و تجربه نیز هیچ گاه نمی تواند علّت منحصر را باز شناسد؛ زیرا در حیطه تجربه نیست و ممکن است در خارج از این حیطه، علتّهایی باشند که ما بدانها نمی توانیم دست یافت. بی گمان در جهان موجوداتی هست که اصلاً تجربه پذیر نیستند و ما نباید تأثیر آنها را انکار کنیم. پس، اگر پدیده ای به وسیله علّت مجرّد و ماورای طبیعی پدید آید، نمی توان گفت چون علّتش برای ما آشکار نیست، این پدیده دارای علّت نیست(1). « بخش پاسخ به سؤالات » 1) استاد مصباح یزدی، راهنما شناسی، صص 223 تا 216.
آیا معجزه با نظم جهان سازگار است؟	بی گمان، معجزه برخلاف قوانین و سنّتهای جاری طبیعی است. برخی، معجزها را در نظم حاکم بر جهان موارد استثنایی می دانند که به دلیل اندک بودن آنها بر نظم خلل وارد نمی کنند(2). برخی نیز مانند علاّمه طباطبائی«رحمه الله» معجزه را با قوانین طبیعت هماهنگ می دانند و روی دادنش را با اسباب و علل مادّی تبیین می کنند. علّامه طباطبائی در این باره می نویسد: «تنها فرقی که میان روش عادّی با معجزه خارق العاده هست، این است که اسباب مادّی برای پدید آوردن آن گونه حوادث در جلوی چشم ما اثری می گذارند، و ما روابط مخصوصی که اسباب با آن حوادث دارند، و نیز شرایط زمانی که مکانی مخصوصش را می بینیم؛ در حالی که در معجزات نمی بینیم و دیگر اینکه در حوادث طبیعی، اسباب اثر خود را به تدریج می بخشند، و در معجزه، اسباب آنی و فوری اثر می گذارند. به عنوان مثال، مار شدن عصا اگر بخواهد در مجرای طبیعی صورت بگیرد، محتاج به علل و شرایط زمانی و مکانی مخصوص است؛ ولی در مسیر معجزه نیازی به آن شرایط و آن مدّت طولانی نیست؛ بلکه علّت که عبارتست از خواست خدا، همه تأثیراتی را که در مدّت طولانی باید به کار می افتاد تا عصا اژدها شود، در یک آن به کار می اندازد.»(3) « بخش پاسخ به سؤالات » 2) الالهیات، استاد جعفر سبحانی، ج 2، ص 77 به بعد. 3) ترجمه تفسیر المیزان، ج 1، صص 118 و 120.
آیا انسان می تواند با پیشرفت دانش، به علّت معجزها پی برد؟	معجزه دارای علّت ماورای طبیعی و برای اثبات ادعای پیامبری است و علّت ماورای مادّی از دسترس هر گونه تجربه و آزمایش علمی خارج است. بنابراین علّت معجزه را با پیشرفت دانش نمی توان دریافت و البته، دارای قوانین و سنتهایی ویژه نیز هست که ممکن است انسان با پیشرفت دانش، از این قوانین و سنّتها آگاه شود. مرحوم علاّمه طباطبائی«رحمه الله» بر این عقیده است که خداوند معجزه را نیز با اسباب مادّی و علل طبیعی پدید می آورد. ولی دانش انسانی بدانها راه ندارد و خداوند خود از آنها آگاه است(4). بنابراین، ممکن است روزی اسباب و علل مادّی معجزه و به بیان دیگر، قوانین و سنّتهای حاکم بر آن بر انسان آشکار شوند. « بخش پاسخ به سؤالات » 4) ترجمه تفسیر المیزان، ج 1، ص 12.

قبلی